KOYUNCULUK NASIL YAPILIR? KOYUNCULUĞA NASIL BAŞLANIR?

Admin · 15 Mar 2020

KOYUNCULUK NASIL YAPILIR? KOYUNCULUĞA NASIL BAŞLANIR? KOYUNCULUĞA BAŞLARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ? KOYUNCULUK HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER.

KOYUNCULUK

Yol Haritası
1- Yer seçimi
2- Ağıl Seçimi, Gerekli alanlar, Ağıl dizaynı, Ağıl Boyutları
3- Gerekli alet ve ekipmanlar
4- Damızlık koyun ve koç seçimi
5- Besleme ( ağılda, merada ve ikisi birlikte)
6- Aşılamalar
7- Yapağı
8- Gübre
9- Sürü projeksiyonu
10-Yatırım Maliyetleri
11- Kazanç ve karlılık
12- Özet

YER SEÇİMİ
1- Taban suyu yüksek olmamalı
2- Meraya yakın olmalı
3- Meyilli arazi üzerinde olmalı
4- Ağıl kokusunun konutlara ulaşamayacağı yer ve uzaklıkta olmalı
5- Ağıl; güneye veya doğuya dönük olmalı, kuzey rüzgârlarına kapalı olmalıdır.

AĞIL SEÇİMİ
1- Ağıl, yetiştirme yönüne ve bölgenin iklimine uygun olmalıdır.
2- Ağıl ve dış bölmeler bölgenin hâkim rüzgârlarından ve soğuktan korunmuş olmalıdır.
3- Ağıl, işlerin kolay görülmesine uygun olarakplanlanmalıdır.
4- Ağıl, içerisinde barındırılacak hayvan sayısına yeterli alana sahip olmalıdır. .
5 - Maliyeti düşük olmalı, yapımında lüksten kaçınılmalıdır.

GEREKLİ ALANLAR
KAPALI ALANLAR

Gebe veya emziren koyunlar için 2,5 metrekare

Erkek veya dişi toklu için 0,5 metrekare (Toklu = 1 Yaşında erkek ya da dişi)
Koç için 1,5 metrekare
Koyun için 1,0 metrekare
Kuzu için 0,3 metrekare

AÇIK ALANLAR
Açık alanların hayvan başına kapalı alanlardan en az 0.3 – 0.5 metrekare daha fazla olması istenir. Açık alanlar ne kadar büyük olursa o kadar verim artışı olacaktır.

AĞIL DİZAYNI

Düz-T – U – L Şeklinde dizayn edilirler.

Kapalı alanlar ortada bir alan bırakmak adına malzeme tasarrufu sağlamış olur.
İdeal olan U dizaynıdır.
Ağıl içinde koçların, koyunların, tokluların, kuzuların bulunduğu alanlar ayrılmış olmalıdır.
Doğum locaları, revir, eğer fiziki imkan varsa çiftleştirme alanları bulunmalıdır.
Kırkım bölümü eğer şartlar uygunsa ayrı bulunmalıdır.
Yem deposu ağıldan ayrı ya da ağılın içinde bir bölümde bulunabilir.
Tartımların yapılacağı bir kantar bölümü olmalıdır.

AĞIL BOYUTLARI

Yükseklik 200 Baştan az olan sürülerde en az 2.75 m
Yükseklik 200 Baştan büyük olan sürülerde en az 4 metre olmalıdır.
Ağıl kapıları 3 m genişlikte 2.75 yükseklikte olmalıdır.
Pencere alanı taban alanının 1 / 15’ i kadar olmalıdır.
Yan duvarlar en az 2 m olmalıdır.
Çatı eğimi % 20 – 30 olmalıdır.

AĞIL TABANI

Toprak veya ızgaralı sistem olabilir.
Toprak zeminde hayvan başına 0.5 kg altlık (sap-saman) serilmelidir.
Islak, çamur zemin kesinlikle olmamalıdır.
Izgaralı sistem en iyisidir. Paraziter hastalıklar minimuma iner.
Gübre toplanmasına imkan tanır.
Izgara aralıkları 1.5-2 cm olmalıdır.
Izgara, toprak zeminden en az 50-60 cm yukarıda kurulmalıdır.
Izgara sisteminde koyun başına taban alanı en az 1,5 metrekare olmalıdır.

ALET ve EKİPMANLAR

Yemlikler hayvan başına koyun için 0.4 m, koç için 0.5 m, kuzu için 0.2 m olmalıdır.

Suluklar (yalak) kolay ulaşılabilir olmalıdır
Tartımlar için kantar bulunmalıdır.
Doğumlarda kuzular için sıcaklık önemlidir. Ufo tarzında ısıtıcılar bulunabilir.
Küçük bir traktör gereklidir.
Ot kıyma, yem karıştırma vagonu gereklidir.
Ayırma işlemi için ayırıcı çitler bulunmalıdır. En az 1 m yükseklikte olmalıdır.
Küpeleme, kırkım, aşılama, hortum, kürek vs. çiftlik içi rutin işler için malzemeler bulunmalıdır.

DAMIZLIK KOÇ ve KOYUN SEÇİMİ

Koçlar kaliteli döl verimine sahip, kondisyonu iyi sağlıklı hayvanlar olmalıdır.
Her 25 koyun için 1 Koç bulunmalıdır.
Dişiler ilk kuzusuna gebe ya da en fazla 1 doğum yapmış olanlardan seçilmelidir.
Sürü mümkün olduğunca genç kurulmalıdır.
Hayvanlar büyük koyunculuk işletmeleri (Şanlıurfa-Ceylanpınar gibi) ya da TİGEM lerden temin edilmelidir. Köylerden toplanacak ise sağlık taramaları yapılmış olmalıdır.

BESLEME

Mera beslemesi ideal olanıdır. Hayvanlar sabah meraya çıkmadan önce 150 gr kesif yem ve akşam meradan döndüklerinde 150 gr kesif yem takviyesi ile beslenmelidirler.
Meranın elverişli olmadığı aylarda (kış ayları) sınırsız kaliteli kaba yem ve hayvan başına 400 gr kesif yemle beslenmelidirler. Doğuma 1 ay kala kesif yem arttırılabilir.
Koç katımına 2 hafta kala flushing denilen yoğun besleme programı ile ikiz gebelik oranı arttırılabilir.
Koçlar da koç katımından 2 hafta öncesinde yoğun beslemeye tabi tutulmalıdır.
Mera koyun başına meranın durumuna göre hesaplanır. 1 Koyun günlük 6-7 kg kuru madde tüketmelidir. Mera kalitesi hayvan başına kuru madde ihtiyacını karşılamıyorsa kesif yemle bu açık kapatılmalıdır.
Koyunlar için ideal mera 4-6 cm yükseklikteki yonca ve çayır karışımıdır.
Mera 1 dönüm araziye 10 koyun olarak hesaplanır. Eğer mera kalitesiz ise 7 hayvana kadar düşülebilir.
Mera münavebeli kullanılacağından ve bir bitkinin ortalama büyüme süresi 6 hafta olduğundan dolayı 10 hayvan için 1 dönüm kuralı 6 ile çarpılmalı yani 100 koyun için en az 60 dönüm arazi ihtiyacı doğmaktadır.
Merada otlatma münavebeli olarak yapılmalıdır. İdeal olan toplam mera alanının 6 ya bölünmesi ve her alanın 1 hafta kullanılmasıyla 42 gün sonunda diğer bölmedeki otların büyümüş olması sağlanmalıdır.
Kuzular direkt analarından beslenmelidir. 2.5 ayın sonunda sütten kesilerek kuru ot ve kuzu büyütme yemlerine geçilebilir.
Koçlar sınırsız kaliteli kaba yemle beslenebilirler. Çiftleşme dönemine yaklaşıldığında rasyonlarına kesif yemi de eklemek gerekir.
Gebe koyunlar gebeliğin son 1 ayında kesif yemce daha fazla beslenmelidir.

Koyunlar daha çok meraya dayalı olarak beslenen hayvanlardır. İşletmemizde koyunlar kritik dönemlerin dışında kalan dönemlerde yaşama payı düzeyinde besleneceklerdir.Kritik dönemler dışında kalan sürede ve kritik dönemlerde ihtiyaç duyduğu yaşama payı düzeyinde kaba yem miktarının ; mera imkanlarının müsait olduğu ( 1 şubat – 30 haziran tarihleri arasında) dönemlerde yaşama payının % 80’ ini meradan, % 20’sini kuru yoncadan karşılayacak şekilde, mera imkanının ortadan kalktığı (1 temmuz- 31 ocak tarihleri arasında) dönemde de yalnızca yaşama payı ihtiyacı kadar kuru yonca ile beslenecektir.
60 kg CA’ ta bir koyunun yaşama payı ihtiyacı KM üzerinden 1,1 kg’dır. Bu ihtiyacın %80’i meradan, %20’si kuru yoncadan sağlanacaktır.1100 gr KM ihtiyacı için; meraya ilaveten 250 gr kuru yonca tüketeceği hesaplanmıştır.
1 yıl boyunca;
1 Şubat – 30 Haziran = 5 ay mera + 250 g / gün (toplam 153 gün)
1 Temmuz _ 30 ocak = 7 ay mera yok + 1220 g/gün kuru yonca ( Toplam 212 gün )

AŞILAMALAR

Koyunculukta hayatın belirli dönemlerinde yapılan aşılamalar yanında yılda bir veya iki defa yapılan aşılamalarda vardır.

Brucella Melitensis Rev-1 aşısı : Bulaşıcı yavru atma aşısı olarak da bilinir. Aşı 3-8 aylık bütün kuzulara yapılır ve hayat boyu bağışıklık verir.
Çiçek Aşısı: Yılda bir defa ve sıfat öncesi yapılır.
Antraks aşısı: Dalak aşısı olarak bilinir. Yılda bir defa ve ilkbaharda yapılır.
Şap aşısı: Tabak aşısı olarak bilinir. Yılda iki defa ilkbaharda ve sonbaharda yapılır.
Enterotoksemi aşısı: Kılçık aşısı olarak bilinir. Yılda iki defa 21 gün ara ile anız döneminde yapılır.
Ektima aşısı: Aşı doğumu takiben bütün kuzulara yapılır ve hayat boyu bağışıklık verir.

YAPAĞI ve GÜBRE

Koyunlar Mayıs ve Haziran ayları arasında kırkılırlar.
Kırkılacak hayvanlar bir gün öncesinden aç bırakılırlar.
Yapağı verimi koyun başına 1.5-2 kg kadardır.
En iyi kalitede yapağıyı Merinos koyunu vermektedir.
Koyunlar yılda ortalama 700 kg gübre çıkarırlar.
Yaşamlarının büyük bölümü merada geçtiği için gübre verimlerinden pek yararlanılamaz anca Kış aylarında ızgaralı altlık sistemlerinde gübreden faydalanmak mümkündür.
Koyun gübresi N ve minerallerce zengindir. Kalitelidir.

SÜRÜ PROJEKSİYONU
* 100 Baş koyun ve 4 Baş Koç ile başlanıp 300 Koyunda sabitlenecek sürü için projeksiyon aşağıdaki gibi olacaktır.
* Her 25 koyun için 1 Koç gereklidir.
1. yıl başlangıç olarak 100 baş damızlık 1.5-2.5 yaşlı koyun ve 4 baş koç ile projeye başlanacak. Doğum oranı %1.2 ;ölüm oranı ise %5 olarak alınacaktır. Sürü hedefine ulaşıncaya kadar anaç sürüden %10’luk bir ayıklama yapılacak ve sürü hedefine ulaşıldıktan sonra her yıl anaç sürüde %20 ayıklama yapılacak ve doğan dişi kuzuların belli bir kısmı damızlık olarak alınarak sürü büyüklüğü yaklaşık olarak 300 de sabit tutulacaktır.

YATIRIM MALİYETLERİ
Koyunculukta yatırım maliyeti yıla ve piyasa şartlarına göre değişmektedir.

KOYUNCULUK KARLILIK ORANLARI
Koyunculukta karlılık oranları yıla ve piyasa şartlarına göre değişmektedir.

Koyunculuk Hakkında Bilinmesi Gerekenler

100 Baş ile başlanacak bir koyun besiciliği işletmesi için en az 5 dönüm arazi ve en az 10 dönüm kaliteli meraya ihtiyaç vardır.
Mera münavebeli kullanılacağından ve bir bitkinin ortalama büyüme süresi 6 hafta olduğundan dolayı 10 hayvan için 1 dönüm kuralı 6 ile çarpılmalı yani 100 koyun için en az 60 dönüm arazi ihtiyacı doğmaktadır.
Hedef sürü büyüklüğü 100 baştan daha fazla olacağından dolayı tavsiye edilen mera alanı en az 100 dönüm olmalıdır.
Kapalı alan olarak 2 dönüm yer yeterli olacaktır.
Çiftleşme döneminden 2 hafta önce koyun ve koçlar yoğun besleme programına alınarak ikizlik oranı arttırılmalı ve çiftleşmeler en uygun zaman olan sabah saatlerinde yapılmalıdır.
Mera münavebeli olarak kullanılmalıdır.
Hedef sürüye ulaşana kadar dişi satışları kontrollü yapılmalıdır.
Hedef sürü sayısına ulaşılınca satışlar tamamen başlayabilir.
Çiftleştirmeler kontrollü ve hormonel girişimlerle senkronize edilmelidir.
Kuzu doğumları sıcak aylar olan bahar aylarına denk getirilmelidir.
Meraya çıkan hayvanların rutin parazit kontrolleri ve koruyucu ilaç uygulamaları yapılmalıdır.
Meraya dayalı beslenen hayvanlarda iz mineral yetersizliğine bağlı hastalıkların oluşmaması adına meraya rastgele yerlere yalama taşları, tuz kalıpları bırakılmalıdır.
Ani ölümlerde hemen meranın kontrolü ve zararlı otların eredike edilmesi çalışmaları yapılmalıdır.
Mera mevsiminde ağıl besisinden mera besisine geçişler kontrollü ve yavaş yavaş alıştırılarak en az 1 haftada yapılmalıdır.
Hasta hayvanlar hemen sürüden ayrılmalı ve sürüde sürekli bir seleksiyon uygulanmalıdır.
Yeni alınan hayvanlar varsa en az 15 gün karantina alanında tutulmalı ve daha sonra sürüye dahil edilmelidir.
Sürü sürekli gözlemlenmeli ve sürünün gerisinde kalanlar yakın gözetime alınmalıdır.
Yaptığımız uygulamaların ve beslenme programının yolunda gidip gitmediğini öğrenmek için rutin haftalık ya da aylık rastgele tartımlarla kontrol etmeliyiz.
Koçları periyodik olarak değiştirerek sürüdeki kan değişimini sağlamalı ve dolayısı ile genetik bozuklukları önlemeliyiz.
Çiftlik hayvancılığının her alanında olduğu gibi sürüyü sürekli takip etmeli ve biyogüvenlik, hjyen kurallarına dikkat etmeliyiz.