Bazı yiyeceklerin gurk olmaya etkisi hep iddia edilir. Gerçekte doğru değildir. Çünkü Ligorin, Hacıkadın ve Sultan tavuklarında deneyince hiçbir etkisinin olmadığını göreceksiniz. O halde doğru değil. Yiyecek çeşitliliğinde zenginlik, güneş, hareket ve cinsin uygunluğu önemlidir.
İnsanlarla kıyaslayalım. İssot; acı kırmızı biber ve acı yeşil biber ve bunların karıştırıldığı yemekler sayesinde insan beyninde mutluluk etkisi yapan hormon oluşur. Serotonin adı verilen bu hormon ayrıca güneş etkisi ile de oluyor. Yeri göz kapakları, vakti sabahtır. Evet, göz kapakları sabah çok erken saatlerde 15 dakika kadar güneşlendirilirse serotonin hormonu oluşur. İnsanı mutlu eder. Stresin ve depresyonun olumsuz etkisini azaltır. İnsanın çevreye ilgisini arttırır.
Acılı yiyecekleri tavuklar sever. Ama gurk olmalarına etki etmez. Kan dolaşımını hızlandırma etkisi varsa bile geçicidir, gurk olmada hiçbir rolü yoktur. İşin sırrı gurk olmayı sağlayan hormonun salgılanmasındadır. Bu da doğal şartların tam olmasına ve tavukların sevdiği yiyeceklerden yemelerine bağlıdır. Mesela hafif acılı papates püresini severler, et ve böcek gibi proteinli yiyecekleri de çok severler.
Sevdikleri yiyecekleri yemeleri onlara mutluluk verir, huzur verir, kaygıları ve stresi azaltır: Mevsim ve gündüz vakti süresi gibi diğer şartların tavukları etkilemesini, gurk edici hormonun salgılanmasını daha mümkün kılar.
Komşumuzun devamlı kümeste yetiştirdiği gurk olmaya ehil tavukları gurk olmazken bizim devamlı açıkta yetiştirdiğimiz hibrit yumurta tavuğu iki yıl üst üste ilkbaharda gurk olmuştu. Çünkü her yeri gezerek araştırarak ne yiyeceğine kendisi karar veriyordu.
Kural 1: Tavukları tekdüze yemlerle değil çok daha çeşitli ve besleyici yiyeceklerle besleyin. Balık tavuklara faydalı çok şey içerir. Haftada bir defa balık vermeniz çok iyi olur.
Ayrıntılı bilgi: » Tavuklara en gerekli yiyecekler
Kural 2: Serçelerle güvercinlerle aynı saatte güne başlamalarını, onlarla aynı saatte akşam uykuya çekilmelerini sağlayın. Güneşten ve mevsime uygun gün ışığı süresinden mahrum etmeyin.
Hareketlilik, spor aktiviteleri tavuk sağlığı için her açıdan büyük önem taşıyor. Toprak banyosu en etkili spordur. Zaten ördekler için su ne ise tavuklar için toprak odur, aynı şeydir. Tavuklar kuru toprakta yıkanır aklanır paklanır. » Toprağa gömülüp eşelenme debelenme bütün kasları mükemmelen çalıştırır. Hormonların sağlıklı çalışmasına etki eder. Bu hareketlilik gurk eden hormon için de önemlidir.
Kural 3: Ne kadar hareketlilik, o kadar bereket demektir.
Gurk olması çok zor türler: Ligorin, ligorinlere ve yabani orman tavuklarına bağlı hibritler, Sultan, Hacıkadın ve birkaç büyük boy süs tavuğu cinsi.. Bunlarla hiç uğraşmayın. Bir ihtimal, geniş bir bahçeniz varsa, sizin bile bulamayacağınız gizli bir yerde yumurtalarını biriktirebilirlerse “belki” gurk olabilirler. Bazı hibritler gurka yatkınlığı yüksek cinslerin genlerini taşıyorsa durum değişebilir. Ama yine de güvenmemelisiniz bunların gurk olmalarını beklememelisiniz.
Diğerlerinin hemen hemen hepsi, özellikle etlik cinsler uygundur. En çok ilkbaharda.
Yılın her zamanında en uygunları: » Cochin, Habeş (silkie), ayakları tüylü paçalı cüceler ve Hint Asil. Bunlarda yumurtaları almamanız bile yeterlidir. Follukta yumurtaların biriktiğini görürlerse gurk olurlar.
Kural 4: Her cins tavuğun gurk olmasını beklemeyin.
Gurk olmasını neler engeller
Özel etlik civciv yemlerine ve özel yumurta tavuğu yemlerine çeşitli kimyasallar karıştırılmıştır. Bünyenin yıpranmışlıkları anlama özelliğini, dinlenme ihtiyacını, faaliyetlere mola verme ihtiyacını hissettirmez. Hayvanlarda aptallaştırma ile beraber sersemce bir uyanıklık, yalancı bir dinamizm oluşturur.
Her tavuk cinsinde etkisi aynı olmasa bile bu tür yemlerin gurk olmada çok olumsuz etkileri vardır. Ayrıca hayvan ömrünü kısaltıyor.
O halde kural 5: Gurk olmasını istediğiniz tavuklarınızı yüzde yüz doğal yiyeceklerle beslemelisiniz.
Gurup yaşamı: Birçok cins tavuklar gurup halinde uyumlu yaşayabiliyor ama gurk olmada kalabalığın olumsuz etkisi görülebiliyor. Karışık cinslerden oluşan guruplarda, ligorinler ve hibrit yumurta tavukları etliklerden üstün karakterlidir, etliklere hükmederler. Etlikler gurk olmaya daha yatkın oldukları halde lider tavukların yanında gurk olma ihtimalleri azalır. Hatta bazen onların yerine hibritler gurk olur insanlar şaşırır. Bu bilgi çok kesin gibi olmasa bile birçok faktörlerin bir araya gelmesi böyle sonuçlara sebep olabiliyor.
Kural 6: Karışık cinslerin bir arada olması iyi değil.
Horoz etkisi: Bir gurupta horoz sayısı çok ise, tavuklar fazlaca çiftleşmeye maruz kalırsa o tavukların hiç gurk olmamaları normaldir.
Çiftleşmelerde sperm ile birlikte gurk hormonunun faaliyetini düzenleyen, yumurta oluşturma hormonunu aktive eden maddeler de tavuğa aktarılır. Özelliği ve tavuğun etkilenmesi cinsten cinse değişir. Horoz sayesinde hormonların düzenli olmasıyla yumurta lezzetinin bile arttığı görülmüştür. Bu arada şunu da bilelim: Tavuklar horoz olmasa da yumurtlar ama horoz olması tavuktaki hormonların daha düzenli çalışmasını sağlar. Fazla çiftleşme ise gurk olmada olumsuz rol oynar.
Tecrübeli kişilerin deneyimlerine göre, gurktan soğutulmak istenen tavuk çiftleşmeye çok düşkün genç bir horozla bir kümeste kapalı tutulursa üç gün içinde tavuktaki gurk hali son buluyor.
Yabani orman tavuklarında bireysel yaşam gurup yaşamından daha sık görülür. Tavukların horoza yaklaşma ihtiyacı azdır. Şimdi bunu kedilerle kıyaslayalım:
Dişi kedi, rahminde döllenmesi gereken dişi üreme hücreleri hazır olunca erkek kedi arar, çiftleşir. Hatta aramasına gerek kalmaz; erkek kedilerin burunlarıyla hissettiği büyüleyici feromon maddesini bünye salgılar, erkek kediler o dişilerin peşinden ayrılmaz. Bu olay dişi kedilerde yılda ya bir defa olur ya iki defa olur. Veya kedi hamile kalana kadar tekrarlanır: Döllenme gerçekleşmezse hamilelik gerçekleşmez, kedi adet görür sonra yeni üreme hücreleri oluşur her şey yeniden başlar.
Vahşi tavuklarda da onun gibi, yeni bir yumurtlama dönemi başlayacağı zaman horoza meyletme, horozun çiftleşmesine izin verme görülür.
Onlarda (doğal vahşi hayat içinde iken) bir kuluçkalık sayıda yumurta oluşur. Ortalama 10 tane. Sadece bir defa çiftleşmede bile 15 gün yetecek kadar sperm horozdan tavuğa geçer. Tüm yumurtalar zaten en fazla o kadar süre içinde yumurtlanır. Sadece bir çiftleşmeden sonra tüm yumurtalar döllü yumurtlanabilir.
Tavuğun gerçek doğasında horozdan uzak durma daha yoğundur. Her zaman çiftleşmezler, horozlara izin vermezler.
Bütün bunları düşününce, horozlarla her zaman burun buruna yaşamaları tavuk doğasına aykırıdır diyebiliriz. Özellikle gurk olduğu andan itibaren tavuğun horozla ilişiği kesilmelidir.
Kural 7: Tavuklarınızın birkaç günde bir çiftleşmelerini sağlayın, aşırısından koruyun. Horozsuz ve gurupsuz, tek başına beslenen tavuklarda gurk olma daha kolay oluyor.
Kural 8: Birçok yazımda ve gelen sorulara verdiğim cevaplarda anlattığım gibi, gurk tavuklarınız için diğer tavuklardan ve horozdan ayrı, onların giremeyecekleri kapalı geniş bir kümes yapacaksınız ve ilk kuluçka gününden taa civcivler altı haftalık oluncaya kadar ayrı kümeste tecrit hayatı devam edecek.
İnsanlarla kıyaslayalım. İssot; acı kırmızı biber ve acı yeşil biber ve bunların karıştırıldığı yemekler sayesinde insan beyninde mutluluk etkisi yapan hormon oluşur. Serotonin adı verilen bu hormon ayrıca güneş etkisi ile de oluyor. Yeri göz kapakları, vakti sabahtır. Evet, göz kapakları sabah çok erken saatlerde 15 dakika kadar güneşlendirilirse serotonin hormonu oluşur. İnsanı mutlu eder. Stresin ve depresyonun olumsuz etkisini azaltır. İnsanın çevreye ilgisini arttırır.
Acılı yiyecekleri tavuklar sever. Ama gurk olmalarına etki etmez. Kan dolaşımını hızlandırma etkisi varsa bile geçicidir, gurk olmada hiçbir rolü yoktur. İşin sırrı gurk olmayı sağlayan hormonun salgılanmasındadır. Bu da doğal şartların tam olmasına ve tavukların sevdiği yiyeceklerden yemelerine bağlıdır. Mesela hafif acılı papates püresini severler, et ve böcek gibi proteinli yiyecekleri de çok severler.
Sevdikleri yiyecekleri yemeleri onlara mutluluk verir, huzur verir, kaygıları ve stresi azaltır: Mevsim ve gündüz vakti süresi gibi diğer şartların tavukları etkilemesini, gurk edici hormonun salgılanmasını daha mümkün kılar.
Komşumuzun devamlı kümeste yetiştirdiği gurk olmaya ehil tavukları gurk olmazken bizim devamlı açıkta yetiştirdiğimiz hibrit yumurta tavuğu iki yıl üst üste ilkbaharda gurk olmuştu. Çünkü her yeri gezerek araştırarak ne yiyeceğine kendisi karar veriyordu.
Kural 1: Tavukları tekdüze yemlerle değil çok daha çeşitli ve besleyici yiyeceklerle besleyin. Balık tavuklara faydalı çok şey içerir. Haftada bir defa balık vermeniz çok iyi olur.
Ayrıntılı bilgi: » Tavuklara en gerekli yiyecekler
Kural 2: Serçelerle güvercinlerle aynı saatte güne başlamalarını, onlarla aynı saatte akşam uykuya çekilmelerini sağlayın. Güneşten ve mevsime uygun gün ışığı süresinden mahrum etmeyin.
Hareketlilik, spor aktiviteleri tavuk sağlığı için her açıdan büyük önem taşıyor. Toprak banyosu en etkili spordur. Zaten ördekler için su ne ise tavuklar için toprak odur, aynı şeydir. Tavuklar kuru toprakta yıkanır aklanır paklanır. » Toprağa gömülüp eşelenme debelenme bütün kasları mükemmelen çalıştırır. Hormonların sağlıklı çalışmasına etki eder. Bu hareketlilik gurk eden hormon için de önemlidir.
Kural 3: Ne kadar hareketlilik, o kadar bereket demektir.
Gurk olması çok zor türler: Ligorin, ligorinlere ve yabani orman tavuklarına bağlı hibritler, Sultan, Hacıkadın ve birkaç büyük boy süs tavuğu cinsi.. Bunlarla hiç uğraşmayın. Bir ihtimal, geniş bir bahçeniz varsa, sizin bile bulamayacağınız gizli bir yerde yumurtalarını biriktirebilirlerse “belki” gurk olabilirler. Bazı hibritler gurka yatkınlığı yüksek cinslerin genlerini taşıyorsa durum değişebilir. Ama yine de güvenmemelisiniz bunların gurk olmalarını beklememelisiniz.
Diğerlerinin hemen hemen hepsi, özellikle etlik cinsler uygundur. En çok ilkbaharda.
Yılın her zamanında en uygunları: » Cochin, Habeş (silkie), ayakları tüylü paçalı cüceler ve Hint Asil. Bunlarda yumurtaları almamanız bile yeterlidir. Follukta yumurtaların biriktiğini görürlerse gurk olurlar.
Kural 4: Her cins tavuğun gurk olmasını beklemeyin.
Gurk olmasını neler engeller
Özel etlik civciv yemlerine ve özel yumurta tavuğu yemlerine çeşitli kimyasallar karıştırılmıştır. Bünyenin yıpranmışlıkları anlama özelliğini, dinlenme ihtiyacını, faaliyetlere mola verme ihtiyacını hissettirmez. Hayvanlarda aptallaştırma ile beraber sersemce bir uyanıklık, yalancı bir dinamizm oluşturur.
Her tavuk cinsinde etkisi aynı olmasa bile bu tür yemlerin gurk olmada çok olumsuz etkileri vardır. Ayrıca hayvan ömrünü kısaltıyor.
O halde kural 5: Gurk olmasını istediğiniz tavuklarınızı yüzde yüz doğal yiyeceklerle beslemelisiniz.
Gurup yaşamı: Birçok cins tavuklar gurup halinde uyumlu yaşayabiliyor ama gurk olmada kalabalığın olumsuz etkisi görülebiliyor. Karışık cinslerden oluşan guruplarda, ligorinler ve hibrit yumurta tavukları etliklerden üstün karakterlidir, etliklere hükmederler. Etlikler gurk olmaya daha yatkın oldukları halde lider tavukların yanında gurk olma ihtimalleri azalır. Hatta bazen onların yerine hibritler gurk olur insanlar şaşırır. Bu bilgi çok kesin gibi olmasa bile birçok faktörlerin bir araya gelmesi böyle sonuçlara sebep olabiliyor.
Kural 6: Karışık cinslerin bir arada olması iyi değil.
Horoz etkisi: Bir gurupta horoz sayısı çok ise, tavuklar fazlaca çiftleşmeye maruz kalırsa o tavukların hiç gurk olmamaları normaldir.
Çiftleşmelerde sperm ile birlikte gurk hormonunun faaliyetini düzenleyen, yumurta oluşturma hormonunu aktive eden maddeler de tavuğa aktarılır. Özelliği ve tavuğun etkilenmesi cinsten cinse değişir. Horoz sayesinde hormonların düzenli olmasıyla yumurta lezzetinin bile arttığı görülmüştür. Bu arada şunu da bilelim: Tavuklar horoz olmasa da yumurtlar ama horoz olması tavuktaki hormonların daha düzenli çalışmasını sağlar. Fazla çiftleşme ise gurk olmada olumsuz rol oynar.
Tecrübeli kişilerin deneyimlerine göre, gurktan soğutulmak istenen tavuk çiftleşmeye çok düşkün genç bir horozla bir kümeste kapalı tutulursa üç gün içinde tavuktaki gurk hali son buluyor.
Yabani orman tavuklarında bireysel yaşam gurup yaşamından daha sık görülür. Tavukların horoza yaklaşma ihtiyacı azdır. Şimdi bunu kedilerle kıyaslayalım:
Dişi kedi, rahminde döllenmesi gereken dişi üreme hücreleri hazır olunca erkek kedi arar, çiftleşir. Hatta aramasına gerek kalmaz; erkek kedilerin burunlarıyla hissettiği büyüleyici feromon maddesini bünye salgılar, erkek kediler o dişilerin peşinden ayrılmaz. Bu olay dişi kedilerde yılda ya bir defa olur ya iki defa olur. Veya kedi hamile kalana kadar tekrarlanır: Döllenme gerçekleşmezse hamilelik gerçekleşmez, kedi adet görür sonra yeni üreme hücreleri oluşur her şey yeniden başlar.
Vahşi tavuklarda da onun gibi, yeni bir yumurtlama dönemi başlayacağı zaman horoza meyletme, horozun çiftleşmesine izin verme görülür.
Onlarda (doğal vahşi hayat içinde iken) bir kuluçkalık sayıda yumurta oluşur. Ortalama 10 tane. Sadece bir defa çiftleşmede bile 15 gün yetecek kadar sperm horozdan tavuğa geçer. Tüm yumurtalar zaten en fazla o kadar süre içinde yumurtlanır. Sadece bir çiftleşmeden sonra tüm yumurtalar döllü yumurtlanabilir.
Tavuğun gerçek doğasında horozdan uzak durma daha yoğundur. Her zaman çiftleşmezler, horozlara izin vermezler.
Bütün bunları düşününce, horozlarla her zaman burun buruna yaşamaları tavuk doğasına aykırıdır diyebiliriz. Özellikle gurk olduğu andan itibaren tavuğun horozla ilişiği kesilmelidir.
Kural 7: Tavuklarınızın birkaç günde bir çiftleşmelerini sağlayın, aşırısından koruyun. Horozsuz ve gurupsuz, tek başına beslenen tavuklarda gurk olma daha kolay oluyor.
Kural 8: Birçok yazımda ve gelen sorulara verdiğim cevaplarda anlattığım gibi, gurk tavuklarınız için diğer tavuklardan ve horozdan ayrı, onların giremeyecekleri kapalı geniş bir kümes yapacaksınız ve ilk kuluçka gününden taa civcivler altı haftalık oluncaya kadar ayrı kümeste tecrit hayatı devam edecek.