Bafra koyunu ve özellikleri
Bafra koyununun ana vatanı yurdumuzun Amasya ilinde yer alan Gökhöyük’de bulunan Tarım işletme müdürlüğünde yer almakta olan damızlık olarak yetiştirilen Bafra koyunu Sakız koyunu ve Karakaya koyunlarının bir araya getirilerek çiftleştirilmesi neticesinde ortaya çıkan yeni bir melez ırk meydana getirmesi ile elde edilmiştir.
Bafra koyununun genetik yapısında bir takım oynamalar yapılarak %75 özelliklerini sakız koyunundan kalan %25′lik dilimi ise Karakaya koyun ırkından almaktadır. Bafra koyunu iki yerli koyun ırkı kullanılarak meydana getirildiği gibi yüksek verime sahip olması ile dikkat çekmektedir. Yurdumuzun hayvancılığa elverişli her ovasında yetiştirilebilir cinsten olan Bafra koyununun belkide en önemli özelliği iki yıllık süreç içerisinde üç defa doğum yaptırılıp olabildiğince yeni kuzu üretimi sağlaması olarak bilinmektedir. Ayrıca canlı ağırlığı erkeklerde ortalama 70 kg dişilerde ise 60 kg olarak bilinmektedir. Ayrıca tek seferde genellikle ikiz kuzu doğumu yaparken üçüz ve tek doğurma olasılığı eşit oranlara sahiptir. Çok seyrek bir şekilde dört ve üzerinde doğum yapması mümkündür. Kuzularda doğumdaki ağırlık ortalama 4 kg gibi bir ağırlıktadır. Süt verimi tükettiği besinlerle doğru orantılı olarak verimine göre 120 litre civarında süt vermektedir.
Güney Karaman Koyunu
Güney karaman koyunları, ana vatanı Türkiye olan bir ırk olup yerli ırklar arasında verim gücü yüksektir. Ülkemizde yaygın olarak Hatay, Antep, Mersin ve Antalya illerimizde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Et ve süt verimi bakımından oldukça iyi bir ırk olan Güney Karaman Koyunları, kombine verimi açısından yetiştiricilikte tercih edilmektedir. Besi özelliklerinden daha fazla et ve süt verimi ön plana çıkan Güney Karaman koyunu, olumsuz hava şartlarına karşı dayanıklılığıyla bilinmektedir.
Soğuk hava şartlarına karşı dayanıklı olması ve doğumu yine soğuk hava koşullarında yapması, bu ırkın zor şartlar altında yetiştirilmesini kolaylaştırmaktadır. Gelişmiş bir besi alanı yerine bir barakada kolaylıkla yetiştirilebilmektedir. Kuzey toros dağlarında yetiştiriciliği yapılan Güney Karaman Koyunu, 2000-2500 rakımda otlamaktadır. Bu yaşam koşullarına alışkın oldukları için kolay, kolay zayiat vermemekteler.
Genel olarak küçük yapılı bir ırk olan Güney Karaman koyunları, beyaz, gri, kahverengi, kızıl renklere sahip olabilir. Ancak türler arasında yaş ilerledikçe siyah olanların renginin kırçıllaştığı görülebilir. Güney Karaman Irkında koçlar boynuzlu olup koyunlar ise genel olarak boynuzsuzdur. Kuyruk yapısı yağlı olup, sıcak ve kurak iklime karşı dayanıklıdır.
Sürü yaşamını benimsemiş olan Güney karaman Koyunlarında erkekte canlı ağırlık ortalama 50 kg, dişide 35 kg’dır. Güney karaman koyunlarında cidago yüksekliği erkekte 68 cm dişide ortalama 60 cm’dir. Damızlık olarak kullanılma yaşı 18 ay olan bu türde yapağı verimi ortalama 3 kg’dır.
Gökçeada Koyunu
Gökçeada koyunları Türkiye menşeli bir ırk olup, anavatanı Türkiye’dir. Ülkemizde yaygın olarak Çanakkale ve Gökçeada bölgelerinde yetiştiriciliği yapılan bu ırk, sütçü bir yapıya sahiptir. Sahip olduğu bu özellik ile genel olarak süt işletmeleri tarafından tercih edilen Gökçeada koyunları, bu bölgede 70 bin’lik bir nüfusa ulaşmıştır.
Gökçeada koyunlarının vücudu genellikle beyaz- kirli beyaz renklere sahiptir. Ancak ağız ve göz çevrelerinde siyah lekeler görülebilir. Vücudunda ise kulak bölgesinde ayakuçlarında yine bu siyahlıklar görülecektir. Yağsız bir kuyruk yapısına sahip olan Gökçeada koyunlarında, kuyruk ince ve uzundur.
Koçlar boynuzlu olup koyunlar genel olarak boynuzsuzdur. Koçların sahip olduğu boynuzların spiral bir yapıya sahip olduğu bilinmektedir. Yapağı verimi oldukça yüksek olan bu ırkta yapağılar karışık bir yapıya sahiptir. Bu özellik ile yılda 2 kez yapağı kırpma işlemi yapılabilmektedir. Bilinen diğer yerli ırklar içerisinde küçük yapılı bir ırk olan Gökçeada koyunları, süt verimi yüksek olan bir ırktır. Yaşam süreleri de oldukça uzundur.
Yine diğer yerli ırklara göre çobansız sürüde kullanılabilir ve serbest otlama yapabilir.
Gökçeada ırkında erkekte canlı ağırlık ortalama 50 kg iken, dişide bu ağırlık ortalama 30 kg civarıdır. Cidago yüksekliği 55 cm civarı olan ırk bir batında ortalama 1.23 oranında kuzu vermektedir. Yapağı verimi ise ortalama 1.1-3 kg arası olup yapağısından %60-70 oranında randıman alınabilmektedir.
Dağlıç Koyun Irkı
Dağlıç koyun ırkı yerli koyun ırklarımızdan birisidir. Anavatanı Türkiye olan bu koyunlar yoğunlukla Afyon, Eskişehir, Bilecik, Bolu, Isparta, Burdur, Kütahya, Uşak ve Denizli illerimizde yetiştirilmektedir. Ancak Anadolu’da yetiştiriciliği pek yaygın değildir.
Dağlıç koyunları genellikle beyaz renklere sahiptir ancak ağız ve göz çevresinde bulunan siyah lekeler, onların en belirgin özelliğidir. Oldukça uzun yürüme yeteneği bulunan dağlıç koyunları, otlama ve sağım yeteneği bakımından da kullanışlı bir ırktır. Göçebe yaşama uyumludurlar ve otlak, ahır gibi alanlarda yaşayabilirler.
Genel görünüşü beyaz olup, nadiren siyah renkler görülebilir. Göz, ağız, kulak ve bacak bölgesinde siyah lekeler görülebilir. Türler arasında nadir de olsa siyah başlı olanları vardır. Gövdesinde ya da diğer bölgelerinde bulunan siyahlıklar ise yaşlandıkça kırçıllaşacak ve kızıla dönük bir renk alacaktır.
Yerli ırklar arasında küçük yapılı bir ırk olan dağlıç ırkında, erkekler boynuzlu dişiler ise boynuzsuzdur. Nadiren boynuzlu olanları da bulunmaktadır. Kuyruk yapısı yağlı olup, yassı ve düz bir görünüme sahiptir. Olumsuz yaşam koşullarına karşı dayanıklıdırlar ve bu gibi yerlerde kolaylıkla yaşayabilirler.
Yeni çevre koşullarına göçebe yaşama alışkın oldukları için hızlı bir şekilde uyum sağlayabilirler. Annelik iç güdüsü, dağlık ırkında gelişmiştir. Uzun mesafeli yürüyüşler için ideal bir ırktır. Otlama ve sağım yeteneği yüksektir.
Ortalama yapağı verimi 2.5-3 kg arası olup, yapağıdan alınan randıman %60 civarıdır.
Acıpayam koyunu
Ana vatanı Türkiye olan koyunlarımızdan bir diğeri ise acıpayam koyunudur. Acı payam koyunu Denizli’nin Acıpayam ilçesinden adını almaktadır. Acıpayam tarım işletme bölgesinde yapılmakta olan çalışmalar neticesinde acıpayam koyunu dağlıç, ivesi ve doğu friz koyun ırklarının birleşimi ile aşamalı olarak melezleştirilmesi sonucunda meydana gelmiş yeni bir ırktır. Bu melezleştirme sürecinde ilk olarak ivesi koçları ve dağlıç koyun ırkının dişisinin çiftleştirilmesi neticesinde dünyaya gelen dişi koyunlar ardından Doğu friz ve ivesi melezi koçları ile çiftleştirilmiştir. Bunun akabinde ilerleyen süreçte Doğu friz koyunlarının %50 genetiğine sahip ivesi ve dağlık koyunlarının ise %25′er genetiğine sahip olan acıpayam koyunları Denizli’nin Acıpayam ilçesinde yetiştirilmeye başlanmıştır.
Acıpayam koyunun yünleri beyaz ve lekesiz olması ile bilinmektedir. Yalnızca baş bölgesinde kahve reng veya siyah benekler bulunabilir kuyruk kısmında orta düzeyde yağ bulunan acıpayam koyunu iri bir vücuda sahip olduğu gibi koçlar boynuzlu koyunlar ise boynuzsuz bir yapıya sahiptir. Ayrıca sürü yaşamına elverişli olan acıpayam koyunlarının doğum yaptıktan sonra dünyaya gelen kuzuları ise çok hızlı bir gelişme evresi yaşarlar. Acıpayam koyunlarının erkekleri ortalama 120 kg civarında iken dişileri erkeklere oranlar yarı ağırlıkta yani 60 kg civarında gelişmelerini tamamlamaktadırlar. Dengeli ve kaliteli bir beslenme dönemi ile gelişimini sürdürmekte olan acıpayam koyunu her gün ortalama 300 gram ağırlık kazanmakta ve doğduktan 16 hafta sonraki süreçte 30 kg üzerine çıkmakta ayrıca 90 – 120 gün arasında laktasyon sürecini tamamlayan bu koyunlar ortalama 80 kg ile 150 kg arasında süt vermesi ile bilinmektedirler.
Hemşin Koyunu
Hemşin koyunları yoğun olarak doğu Karadeniz bölgesinde yetiştiriciliği yapılan bir koyun ırkı olarak bilinmektedir. Anavatanı Türkiye olup, yerli ırklar arasında yer almaktadır. Ülkemizde Artvin ve Rize illerinde sık yetiştirilen bir tür olan Hemşin koyunları, et ve süt verimi bakımından zengin bir ırk olarak bilinmektedir. Besicilikten daha çok kombine olarak kullanılmakta ve üretilmektedir.
Sürü yaşamını benimsemiş olan Hemşin koyunları, hırçın ve sürü hayatına alışkındır. Yürüme ve tırmanma özelliği yetiştirildiği bölgenin coğrafi şartlarına uygun şekilde oldukça gelişmiş olup, nemli mera alanlarında otlamakta hoşlanmaktadır.
Hemşin koyunlarında dış görünüş genel olarak siyah-kahverengi arasında olup lekeleri beyaz renkli olanları da vardır. Ancak beyaz renge sahip olanlarda alın, baş ve bacak bölgesinde siyah lekeler görülebilir. Yüz ve baş bölgesi yapağılı olup, sırt ve ayak bölgesi az yapağılıdır
Genel olarak türler boynuzsuz olsa da erkeklerin boynuzlu olanları helezonik boynuz tipine sahiptir. Dişilerde ise az oranda boynuz görülmektedir. Kuyruk yapısı ise tek parçadan oluşmakta yerli ırklara göre daha gelişmiş bir omurga yapısı bulunmaktadır. Orta gelişmiş olan vücudu iri kemiklerden oluşur.
Yerli koyun ırkları içerisinde en gelişmiş vücut yapısına ve kuyruk büyüklüğüne sahiptir. Aynı zamanda kuyruk, yarım yağlı bir yapıdadır. Erkeklerde canlı ağırlık 65 kg dişilerde ise bu ağırlık 55 kg civarıdır. Ortalama bir batında kuzu sayısı 1.1 olup laktasyon süresi 170 güne kadar çıkabilir.
Çine Çaparı
Çine çaparı, yerli üretim bir ırk olup Anavatanı Türkiye’dir. Aydın ilimizde Çine ve Bozdoğan ilçelerinde bulunan meralık alanlarda yetiştiriciliği yapılan bu ırk ismini yine Çine ilçesinden almıştır. 94 yılından itibaren nesli, tükenmekte olan canlılar arasında giren Çine Çaparı, 96 yılında Adnan Menderes Üniversitesi tarafından koruma altına alınarak türü kurtarılmıştır.
Günümüze kadar gelen Çine çaparları, koruma işlemlerinin uygun şekilde uygulanmasıyla birlikte hem üretici hem de üniversite bünyesinde kullanılmaktadır. Bugün üreticilerde koruma altında tutulan 30, üniversite bünyesinde ise 50 adet Çine çaparı koyunu bulunmaktadır.
Çine çaparı koyunlarında vücut genellikle beyaz olup, baş, bacak ve karın bölgesinde siyah-kahverengi renklere rastlanılabilir. Kuyruk yapısı ise yağlı olup diğer yerli tür ırklara göre daha derli toplu bir görünüme sahiptir. Kuyrukların ince, uzun ve sivri bir görünümü bulunmaktadır. Çine çaparı ırkında erkekler boynuzlu olup spiral boynuzlara sahiptir. Dişiler ise boynuzsuzdur. Çine çaparı ırkında yavru kuzular, doğum sonrasında yüksek yaşam gücüne sahip olup hızlı gelişim özelliği göstermektedir.
Bulundukları bölgede yöresel şartlara uyum sağlamıştır. Meralık alanlarda otlatma sırasında sürü idaresi kolay olup, otlama özelliği iyidir. Hastalıklara karşı dayanıklı oldukları gibi süt verimleri de oldukça yüksektir.
Çine çaparı ırkında koyunların ortalama sahip olduğu ağırlık aralığı 35-45 kg arası, kuzuların ortalama ağırlığı ise 3.5-4 kg’dır. Bir batında ortalama 1-1.1 kuzu vermektedir.
Bandırma Koyun
Ülkemizde yer alan koyun ırklarından birisi olan Bandırma koyun ırkı, Alman Et Koçları ve Kıvırcık koyun ırkının çiftleştirilmesi ile elde edilen melez bir ırktır. Bandırmada bulunan Marmara hayvancılık araştırma enstitüsünde yetiştirilen bu ırk ülkemizde damızlık olarak kullanıma sunulmuştur.
Döl verimi yüksek olan bu ırk, anne ve baba tarafının tüm özelliklerini almıştır. Ancak, anne ve baba ırkına göre daha verimli bir tür olarak bilinmektedir. Yetiştiriciliği genellikle üretim bölgesi olan güney Marmara’da daha yaygın olarak gerçekleşmektedir. Görünüm açısından beyaz bir vücuda ve siyah bir başa sahip olan bandırma ırkı, orta irilikte ve dolgun bir et yapısına sahiptir. Et verimleri oldukça yüksek olup, besicilikte de yaygın olarak kullanılırlar.
Bandırma koyun ırkında baş ve ayak bölgesi siyah bir görünüme sahiptir ancak vücut beyaz renktedir. Orta iriliğe ve dolgun bir et yapısına sahip olan ırk, yuvarlak ve geniş bir göğüs yapısına sahiptir. Sırt ve sağrı bölgesi ise orta uzunluğa sahip olup, yapağısız bir vücuda sahiptir. Kuyruk, ince uzun ve orta yağlıdır. Erken ve hızlı bir gelişime sahiptir.
Bandırma koçlarında canlı ağırlık ortalama 90 kg koyunlarda ise 70 kg civarıdır. Bandırma koyun ırkında diğer ırklara göre süt verimi ideal seviyede olup, 40-60 kg arası değişiklik göstermektedir. Kuzularında yaşam gücü oranı ise % 95 düzeyindedir. Bir batında ortalama 1.3 kuzu verimi vardır.
Bafra koyununun ana vatanı yurdumuzun Amasya ilinde yer alan Gökhöyük’de bulunan Tarım işletme müdürlüğünde yer almakta olan damızlık olarak yetiştirilen Bafra koyunu Sakız koyunu ve Karakaya koyunlarının bir araya getirilerek çiftleştirilmesi neticesinde ortaya çıkan yeni bir melez ırk meydana getirmesi ile elde edilmiştir.
Bafra koyununun genetik yapısında bir takım oynamalar yapılarak %75 özelliklerini sakız koyunundan kalan %25′lik dilimi ise Karakaya koyun ırkından almaktadır. Bafra koyunu iki yerli koyun ırkı kullanılarak meydana getirildiği gibi yüksek verime sahip olması ile dikkat çekmektedir. Yurdumuzun hayvancılığa elverişli her ovasında yetiştirilebilir cinsten olan Bafra koyununun belkide en önemli özelliği iki yıllık süreç içerisinde üç defa doğum yaptırılıp olabildiğince yeni kuzu üretimi sağlaması olarak bilinmektedir. Ayrıca canlı ağırlığı erkeklerde ortalama 70 kg dişilerde ise 60 kg olarak bilinmektedir. Ayrıca tek seferde genellikle ikiz kuzu doğumu yaparken üçüz ve tek doğurma olasılığı eşit oranlara sahiptir. Çok seyrek bir şekilde dört ve üzerinde doğum yapması mümkündür. Kuzularda doğumdaki ağırlık ortalama 4 kg gibi bir ağırlıktadır. Süt verimi tükettiği besinlerle doğru orantılı olarak verimine göre 120 litre civarında süt vermektedir.
Güney Karaman Koyunu
Güney karaman koyunları, ana vatanı Türkiye olan bir ırk olup yerli ırklar arasında verim gücü yüksektir. Ülkemizde yaygın olarak Hatay, Antep, Mersin ve Antalya illerimizde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Et ve süt verimi bakımından oldukça iyi bir ırk olan Güney Karaman Koyunları, kombine verimi açısından yetiştiricilikte tercih edilmektedir. Besi özelliklerinden daha fazla et ve süt verimi ön plana çıkan Güney Karaman koyunu, olumsuz hava şartlarına karşı dayanıklılığıyla bilinmektedir.
Soğuk hava şartlarına karşı dayanıklı olması ve doğumu yine soğuk hava koşullarında yapması, bu ırkın zor şartlar altında yetiştirilmesini kolaylaştırmaktadır. Gelişmiş bir besi alanı yerine bir barakada kolaylıkla yetiştirilebilmektedir. Kuzey toros dağlarında yetiştiriciliği yapılan Güney Karaman Koyunu, 2000-2500 rakımda otlamaktadır. Bu yaşam koşullarına alışkın oldukları için kolay, kolay zayiat vermemekteler.
Genel olarak küçük yapılı bir ırk olan Güney Karaman koyunları, beyaz, gri, kahverengi, kızıl renklere sahip olabilir. Ancak türler arasında yaş ilerledikçe siyah olanların renginin kırçıllaştığı görülebilir. Güney Karaman Irkında koçlar boynuzlu olup koyunlar ise genel olarak boynuzsuzdur. Kuyruk yapısı yağlı olup, sıcak ve kurak iklime karşı dayanıklıdır.
Sürü yaşamını benimsemiş olan Güney karaman Koyunlarında erkekte canlı ağırlık ortalama 50 kg, dişide 35 kg’dır. Güney karaman koyunlarında cidago yüksekliği erkekte 68 cm dişide ortalama 60 cm’dir. Damızlık olarak kullanılma yaşı 18 ay olan bu türde yapağı verimi ortalama 3 kg’dır.
Gökçeada Koyunu
Gökçeada koyunları Türkiye menşeli bir ırk olup, anavatanı Türkiye’dir. Ülkemizde yaygın olarak Çanakkale ve Gökçeada bölgelerinde yetiştiriciliği yapılan bu ırk, sütçü bir yapıya sahiptir. Sahip olduğu bu özellik ile genel olarak süt işletmeleri tarafından tercih edilen Gökçeada koyunları, bu bölgede 70 bin’lik bir nüfusa ulaşmıştır.
Gökçeada koyunlarının vücudu genellikle beyaz- kirli beyaz renklere sahiptir. Ancak ağız ve göz çevrelerinde siyah lekeler görülebilir. Vücudunda ise kulak bölgesinde ayakuçlarında yine bu siyahlıklar görülecektir. Yağsız bir kuyruk yapısına sahip olan Gökçeada koyunlarında, kuyruk ince ve uzundur.
Koçlar boynuzlu olup koyunlar genel olarak boynuzsuzdur. Koçların sahip olduğu boynuzların spiral bir yapıya sahip olduğu bilinmektedir. Yapağı verimi oldukça yüksek olan bu ırkta yapağılar karışık bir yapıya sahiptir. Bu özellik ile yılda 2 kez yapağı kırpma işlemi yapılabilmektedir. Bilinen diğer yerli ırklar içerisinde küçük yapılı bir ırk olan Gökçeada koyunları, süt verimi yüksek olan bir ırktır. Yaşam süreleri de oldukça uzundur.
Yine diğer yerli ırklara göre çobansız sürüde kullanılabilir ve serbest otlama yapabilir.
Gökçeada ırkında erkekte canlı ağırlık ortalama 50 kg iken, dişide bu ağırlık ortalama 30 kg civarıdır. Cidago yüksekliği 55 cm civarı olan ırk bir batında ortalama 1.23 oranında kuzu vermektedir. Yapağı verimi ise ortalama 1.1-3 kg arası olup yapağısından %60-70 oranında randıman alınabilmektedir.
Dağlıç Koyun Irkı
Dağlıç koyun ırkı yerli koyun ırklarımızdan birisidir. Anavatanı Türkiye olan bu koyunlar yoğunlukla Afyon, Eskişehir, Bilecik, Bolu, Isparta, Burdur, Kütahya, Uşak ve Denizli illerimizde yetiştirilmektedir. Ancak Anadolu’da yetiştiriciliği pek yaygın değildir.
Dağlıç koyunları genellikle beyaz renklere sahiptir ancak ağız ve göz çevresinde bulunan siyah lekeler, onların en belirgin özelliğidir. Oldukça uzun yürüme yeteneği bulunan dağlıç koyunları, otlama ve sağım yeteneği bakımından da kullanışlı bir ırktır. Göçebe yaşama uyumludurlar ve otlak, ahır gibi alanlarda yaşayabilirler.
Genel görünüşü beyaz olup, nadiren siyah renkler görülebilir. Göz, ağız, kulak ve bacak bölgesinde siyah lekeler görülebilir. Türler arasında nadir de olsa siyah başlı olanları vardır. Gövdesinde ya da diğer bölgelerinde bulunan siyahlıklar ise yaşlandıkça kırçıllaşacak ve kızıla dönük bir renk alacaktır.
Yerli ırklar arasında küçük yapılı bir ırk olan dağlıç ırkında, erkekler boynuzlu dişiler ise boynuzsuzdur. Nadiren boynuzlu olanları da bulunmaktadır. Kuyruk yapısı yağlı olup, yassı ve düz bir görünüme sahiptir. Olumsuz yaşam koşullarına karşı dayanıklıdırlar ve bu gibi yerlerde kolaylıkla yaşayabilirler.
Yeni çevre koşullarına göçebe yaşama alışkın oldukları için hızlı bir şekilde uyum sağlayabilirler. Annelik iç güdüsü, dağlık ırkında gelişmiştir. Uzun mesafeli yürüyüşler için ideal bir ırktır. Otlama ve sağım yeteneği yüksektir.
Ortalama yapağı verimi 2.5-3 kg arası olup, yapağıdan alınan randıman %60 civarıdır.
Acıpayam koyunu
Ana vatanı Türkiye olan koyunlarımızdan bir diğeri ise acıpayam koyunudur. Acı payam koyunu Denizli’nin Acıpayam ilçesinden adını almaktadır. Acıpayam tarım işletme bölgesinde yapılmakta olan çalışmalar neticesinde acıpayam koyunu dağlıç, ivesi ve doğu friz koyun ırklarının birleşimi ile aşamalı olarak melezleştirilmesi sonucunda meydana gelmiş yeni bir ırktır. Bu melezleştirme sürecinde ilk olarak ivesi koçları ve dağlıç koyun ırkının dişisinin çiftleştirilmesi neticesinde dünyaya gelen dişi koyunlar ardından Doğu friz ve ivesi melezi koçları ile çiftleştirilmiştir. Bunun akabinde ilerleyen süreçte Doğu friz koyunlarının %50 genetiğine sahip ivesi ve dağlık koyunlarının ise %25′er genetiğine sahip olan acıpayam koyunları Denizli’nin Acıpayam ilçesinde yetiştirilmeye başlanmıştır.
Acıpayam koyunun yünleri beyaz ve lekesiz olması ile bilinmektedir. Yalnızca baş bölgesinde kahve reng veya siyah benekler bulunabilir kuyruk kısmında orta düzeyde yağ bulunan acıpayam koyunu iri bir vücuda sahip olduğu gibi koçlar boynuzlu koyunlar ise boynuzsuz bir yapıya sahiptir. Ayrıca sürü yaşamına elverişli olan acıpayam koyunlarının doğum yaptıktan sonra dünyaya gelen kuzuları ise çok hızlı bir gelişme evresi yaşarlar. Acıpayam koyunlarının erkekleri ortalama 120 kg civarında iken dişileri erkeklere oranlar yarı ağırlıkta yani 60 kg civarında gelişmelerini tamamlamaktadırlar. Dengeli ve kaliteli bir beslenme dönemi ile gelişimini sürdürmekte olan acıpayam koyunu her gün ortalama 300 gram ağırlık kazanmakta ve doğduktan 16 hafta sonraki süreçte 30 kg üzerine çıkmakta ayrıca 90 – 120 gün arasında laktasyon sürecini tamamlayan bu koyunlar ortalama 80 kg ile 150 kg arasında süt vermesi ile bilinmektedirler.
Hemşin Koyunu
Hemşin koyunları yoğun olarak doğu Karadeniz bölgesinde yetiştiriciliği yapılan bir koyun ırkı olarak bilinmektedir. Anavatanı Türkiye olup, yerli ırklar arasında yer almaktadır. Ülkemizde Artvin ve Rize illerinde sık yetiştirilen bir tür olan Hemşin koyunları, et ve süt verimi bakımından zengin bir ırk olarak bilinmektedir. Besicilikten daha çok kombine olarak kullanılmakta ve üretilmektedir.
Sürü yaşamını benimsemiş olan Hemşin koyunları, hırçın ve sürü hayatına alışkındır. Yürüme ve tırmanma özelliği yetiştirildiği bölgenin coğrafi şartlarına uygun şekilde oldukça gelişmiş olup, nemli mera alanlarında otlamakta hoşlanmaktadır.
Hemşin koyunlarında dış görünüş genel olarak siyah-kahverengi arasında olup lekeleri beyaz renkli olanları da vardır. Ancak beyaz renge sahip olanlarda alın, baş ve bacak bölgesinde siyah lekeler görülebilir. Yüz ve baş bölgesi yapağılı olup, sırt ve ayak bölgesi az yapağılıdır
Genel olarak türler boynuzsuz olsa da erkeklerin boynuzlu olanları helezonik boynuz tipine sahiptir. Dişilerde ise az oranda boynuz görülmektedir. Kuyruk yapısı ise tek parçadan oluşmakta yerli ırklara göre daha gelişmiş bir omurga yapısı bulunmaktadır. Orta gelişmiş olan vücudu iri kemiklerden oluşur.
Yerli koyun ırkları içerisinde en gelişmiş vücut yapısına ve kuyruk büyüklüğüne sahiptir. Aynı zamanda kuyruk, yarım yağlı bir yapıdadır. Erkeklerde canlı ağırlık 65 kg dişilerde ise bu ağırlık 55 kg civarıdır. Ortalama bir batında kuzu sayısı 1.1 olup laktasyon süresi 170 güne kadar çıkabilir.
Çine Çaparı
Çine çaparı, yerli üretim bir ırk olup Anavatanı Türkiye’dir. Aydın ilimizde Çine ve Bozdoğan ilçelerinde bulunan meralık alanlarda yetiştiriciliği yapılan bu ırk ismini yine Çine ilçesinden almıştır. 94 yılından itibaren nesli, tükenmekte olan canlılar arasında giren Çine Çaparı, 96 yılında Adnan Menderes Üniversitesi tarafından koruma altına alınarak türü kurtarılmıştır.
Günümüze kadar gelen Çine çaparları, koruma işlemlerinin uygun şekilde uygulanmasıyla birlikte hem üretici hem de üniversite bünyesinde kullanılmaktadır. Bugün üreticilerde koruma altında tutulan 30, üniversite bünyesinde ise 50 adet Çine çaparı koyunu bulunmaktadır.
Çine çaparı koyunlarında vücut genellikle beyaz olup, baş, bacak ve karın bölgesinde siyah-kahverengi renklere rastlanılabilir. Kuyruk yapısı ise yağlı olup diğer yerli tür ırklara göre daha derli toplu bir görünüme sahiptir. Kuyrukların ince, uzun ve sivri bir görünümü bulunmaktadır. Çine çaparı ırkında erkekler boynuzlu olup spiral boynuzlara sahiptir. Dişiler ise boynuzsuzdur. Çine çaparı ırkında yavru kuzular, doğum sonrasında yüksek yaşam gücüne sahip olup hızlı gelişim özelliği göstermektedir.
Bulundukları bölgede yöresel şartlara uyum sağlamıştır. Meralık alanlarda otlatma sırasında sürü idaresi kolay olup, otlama özelliği iyidir. Hastalıklara karşı dayanıklı oldukları gibi süt verimleri de oldukça yüksektir.
Çine çaparı ırkında koyunların ortalama sahip olduğu ağırlık aralığı 35-45 kg arası, kuzuların ortalama ağırlığı ise 3.5-4 kg’dır. Bir batında ortalama 1-1.1 kuzu vermektedir.
Bandırma Koyun
Ülkemizde yer alan koyun ırklarından birisi olan Bandırma koyun ırkı, Alman Et Koçları ve Kıvırcık koyun ırkının çiftleştirilmesi ile elde edilen melez bir ırktır. Bandırmada bulunan Marmara hayvancılık araştırma enstitüsünde yetiştirilen bu ırk ülkemizde damızlık olarak kullanıma sunulmuştur.
Döl verimi yüksek olan bu ırk, anne ve baba tarafının tüm özelliklerini almıştır. Ancak, anne ve baba ırkına göre daha verimli bir tür olarak bilinmektedir. Yetiştiriciliği genellikle üretim bölgesi olan güney Marmara’da daha yaygın olarak gerçekleşmektedir. Görünüm açısından beyaz bir vücuda ve siyah bir başa sahip olan bandırma ırkı, orta irilikte ve dolgun bir et yapısına sahiptir. Et verimleri oldukça yüksek olup, besicilikte de yaygın olarak kullanılırlar.
Bandırma koyun ırkında baş ve ayak bölgesi siyah bir görünüme sahiptir ancak vücut beyaz renktedir. Orta iriliğe ve dolgun bir et yapısına sahip olan ırk, yuvarlak ve geniş bir göğüs yapısına sahiptir. Sırt ve sağrı bölgesi ise orta uzunluğa sahip olup, yapağısız bir vücuda sahiptir. Kuyruk, ince uzun ve orta yağlıdır. Erken ve hızlı bir gelişime sahiptir.
Bandırma koçlarında canlı ağırlık ortalama 90 kg koyunlarda ise 70 kg civarıdır. Bandırma koyun ırkında diğer ırklara göre süt verimi ideal seviyede olup, 40-60 kg arası değişiklik göstermektedir. Kuzularında yaşam gücü oranı ise % 95 düzeyindedir. Bir batında ortalama 1.3 kuzu verimi vardır.