Koyun Irkları Nelerdir? Koyun Irkları Özellikleri Nelerdir?
Hangi koyun ne kadar süt verir?
Hangi koyun kaç kilodur?
A dan Z ye tüm yerli ve yabancı koyun ırkları
Hangi koyun ne kadar süt verir?
Hangi koyun kaç kilodur?
A dan Z ye tüm yerli ve yabancı koyun ırkları
ACIPAYAM Friz İvesi Dağlıç ırklarının melezlenmesiyle elde edilmektedir. İvesi koçları ile Dağlıç dişileri çiftleştirilmiştir. Elde edilen F1 dişiler, daha sonra Friz İvesi melezi (Asaf) koçlarına verilmiştir. Bunların dölleride kendi aralarında çiftleştirilerek % 25 . Friz + %50 İvesi + %25 Dağlıçtan oluşan Acıpayam tipi oluşturulmaktadır. Vücut beyaz yapağılı ve lekesizdir. Baş kahverenkli yada siyah lekelidir.. Koçlar boynuzlu olabilir, koyunlar boynuzsuzdur. Kuyruk orta yağlıdır. Canlı ağırlık koyunlarda 60-70 kg koçlarda 100 130 kg arasında değişir. Verim Doğumda kuzu sayısı 130-140dır. Dördüncü ay canlı ağırlığı 40-45 kg dır. Laktasyon süresi 160-180 gün laktasyon süt verimi 180-200 kg dır. Yapağı verimi 4-5 kg dır |
ASAF Asaf tipi, % 50 İvesi + 50 Doğu Friz genotipi içermektedir. Dış yapı : Vücut, beyaz yapağılı ve lekesizdir. Uzun ve sallı bir vücudu vardır. Yüksek bacaklı, orta dolgun ve uzun butludur. Koyunlar boynuzsuz, koçlar boynuzlu olabilir. Kuyruk orta yağlıdır. Bezel yapıda geniş bir memesi vardır, ergin yağ ağırlığı 60-70 kgdır. Verim :Doğumda kuzu sayısı l.20-l.30dur. Doğum ağırlığı 4-5 kg, dördüncü ay ağırlığı 35-40 kgdır. Laktasyon süresi 180-200 gün, laktasyon süt verimi 200-250 kgdır. |
AKKARAMAN Akkaraman Türkiye`nin yerlisidir.Hastalıklara dayanıklıdır, fakir beslenme ve ekstrem iklim koşulları altında yaşamını sürdürebilir. Kuyruk ortalama ağırlığı 4-6 kg dır. Ergin koçlarda kuyruk ağırlığı 20 kg kadar varabilir. İnce olan kuyruk ucu yağlı olan esas kimi üzerinde "S" şeklinde bir kıvrım oluşturur. Vücut örtüsünün rengi beyazdır. Burun etrafında ve bazen de gözler etrafında ve ayaklar üzerinde siyah lekeler görülür. Koyunlar boynuzsuz , Koçların ise sadece %10 kadarı boynuzludur. Kulaklar sarkıktır. Yapağı halı yapağısı tipinde , yani kaba ve karışık yapağı tipindedir. Yapağı gömleği dış kısımdaki kaba ve uzun elyafla , dip kısımdaki ince elyafın karışımından oluşur. Baş , boyun altı ve bacaklar çıplaktır, Yani bu kısımlar yapağı ile örtülü değildir. Cidago yüksekliği koyunlarda ortalama 65cm `dir. bu normal tipe göre , kangal tipi daha iri karakaş tipi ise daha küçük cüsselidir. Verim : Canlı ağırlık : 40-45 kg Laktasyon süt verimi süresi: 40-55 kg 140-150 gün İkiz doğum oranı : %4-5 Kirli Yapağı verimi : 1.5- 2 kg Elyaf çapı : 29 - 35 mikronTemiz yapağı oranı : %62 - 70 |
BORDERLEICESTER Borderleicester İngiltere nin İskoçya sınırında 18.yy ın ikinci yarısında geliştirilmiştir. Bu ırkın geliştirilmesinde Leicester ve Cheviot ırkı rol oynamıştır. Baş yapısı karakteristiktir. Baş ön kısmında dışbükey bir görünüştedir. Döl verimi yüksektir ; Yani prolifik bir ırktır. Doğuran 100 koyundan yaklaşık 200 adet kuzu alınır. İngiltere'de bu ırktan koçlar dağ ırkı koyunlarla birleştirilerek döl verimi yüksek anaç koyunlar elde edilir. Bu yarım kan koyunlar alçak arazi çiftliklerine götürülür ; bunlar orada siyah başlı etçi koçlarla ( Suffolk , Hampshire , Oxford ) birleştirilerek kaliteli melez kesim kuzuları elde edilir. Avustralya , Yeni Zelanda ve Güney Afrika da bu ırktan koçlar etçi kuzuların elde edilmesi için Merinos ırkı koyunlarla birleştirilir. Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzey Canlı ağırlık : 82 kg Yapağı verimi : 5-6 kg Yapağı kalitesi : 40-46 S Bir batında kuzu sayısı : 1.9-2 |
CHEVIAOT İngiltere İskoçya sınırındaki dağlık bölgelerde yetiştirilir. Beyaz başlı fakat oldukça kısa yapağılı bir ırktır. Orta iriliktedir. Ve yerden yapılıdır. Bir et ırkı olmakla beraber yapağı kalitesi iyidir. Saf olarak yetiştirildiği gibi Border Leicester gibi ırklardan koçlarla birleştirilerek fert il yarım kan koyunların elde edilmesinde kullanılır. Canlı ağırlık: 60-65 kg Yapağı : 2-2.5 kgBir batında kuzu sayısı : 1.6 Yapağısı meşhur Tweed kumaşlar , Battaniyeler yapılmasına çok elverişlidir. |
COLUMBIA Yapağı tipi koyunlardan söz ederken zevklerin, gereksinmelerin ve ekonomik görüşlerin değişmesiyle, ince yapağılı ırkların yavaş yavaş terkedildiğini açıklamıştık. Son yıllarda dünyanın kimi bölgelerinde ince yapağı veren merinos yetiştirmesi devam ettirilmekle birlikte, birçok ülkede melez yapağı ırkları (crossbred woold breeds) geliştirilmiştir. Bunların meydana getirilmesinde uzun yapağılı koyun ırkları ile ince yapağılı ırklar arasında bir melezleme yapılmış ve elde edilen ırklarda yapağı orta kalınlıktadır. Uzun yapağılı deyince iri yapılı Britanya koyunları, ince yapağılı deyince de merinos ırkı akla gelmektedir. Bu iki grupta biri ana, diğeri baba olacak şekilde çeşitli melezlemeler yapılmış ve elde edilen yeni ırklar başka başka isimler almışlardır. Bu tip koyun ırkları geniş mera koyunculuğuna çok iyi uymakta ve Rambouılletlerden daha iyi kasaplık kuzu ve daha fazla yapağı vermektedirler Her ne kadar yapağıda bir örneklik kısmen kaybolmakta ve kabalaşma görülmekte ise de et verimi ve özellikle kuzu verimi bu zararı kolayca karşılamaktadır İşte bu sözü edilen yeni tip koyunlardan biri olan Corriedale ırkını yukarıda açıklamıştık. Ayrı grup içinde yer alan ve Birleşik Amerikada geliştirilen Columbia koyun ırkı bugünün gereksinmelerine karşılık veren değer ve özellikler taşımaktadır. Columbia koyunu Amerikada geliştirilen ilk koyun ırkı olarak da ayrı bir anlam taşımaktadır. Bu ırkın meydana getirilmesi için çalışmalar 1912 yılında Wyoming eyaletinin Laramie şehrinde Kral Çiftliğinde (King Ranch) başlamıştır. Sonradan bu çalışmalar İdahoda Dubois Koyun Islah İstasyonuna nakledildi ve devam ettirildi. Columbia ırkının meydana gelişi Rambouıllet koyunlarına Lincoln koçu vermek (Rambouıllet + Lincoln ) suretiyle yürütülen bir melezleme ve devamlı seçmeye dayanmaktadır. Oldukça iri yapılı olan Columbia ırkında koyunlar 60-85 kg koçlar 100-125 kg gelirler. Yapağı sortiman 52S - 56S (1/4-3/8 kan veya B - C) olup bir yıllık büyümede kırkım ağırlığı 5 - 6 kgdır. Koyunlarda dol verimi ve süt verimi oldukça yüksek olup kuzuları kasaplık bakımından değerli ve kar sağlayıcı kabul edilir. Deneyimli ve iyi koyuncular, koyunların kısa ayaklı olmasını tercih ederler. Ancak mera koyunculuğu için yeter derecede bir ayak uzunluğuna gerek vardır. Bununla birlikte Columbia nispeten yeni bir ırk sayılır ve ileride yapılacak seleksiyonlarla bu hatalar giderilebilir. Columbia, yün körlüğüne hiç eğilimi olmayan yüzü yapağısız bir ırktır. Yüz ve ayaklar tamamen beyaz kıllarla örtülüdür. Hem koyun ve hem de koçlar boynuzsuzdur Sürü halinde güdülmeye alışkın değerli bir koyun ırkıdır. Kayıt tutan koyunculuk dernekleri içinde, deftere kaydetmeden önce koyunlara değer biçilmesini şart koşan tek dernek Columbia derneğidir. Yapağı-et Yönünde yapılan ıslah çalışmalarında bu ırktan geniş ölçüde faydanılmaktadır |
CORRIEDALE Yeni Zelandada Merinos koyunlarının Lincoln ve Leicester gibi Britanya etçi koyunlarının koçları ile melezlenmesi yolu ile bu ırk meydana getirilmiştir. (Merinos x Lincoln yada Leicester ). Yapılan ilk melezlemelerle arzu edilen tipler görülmeye başlandıktan sonra bu tipleri belli özellikle ırklar haline getirmek için akrabalı yetiştirme ve devamlı seleksiyon yapılmış ve bunun sonucunda Corriedale koyunu meydana getirilmiştir. Bu koyunların yapağısı,dünya piyasalarında Crossbred yapağı adı ile tanınan 50S - 56S (B-C) tipinde birörnek ve iyi kaliteli sayılır, iyi fiyat ederler. Hatta çok kere bu tip yapağılar merinos yapağısı gibi yüksek fiyatla satılırlar. Corriedale koyunlarının besi kabiliyeti iyi olup etleri de yüksek fiyatla satılır. Geniş yuvarlak ve derin vücutlu olan bu ırkta, koyunlar 60-70 kg; koçlar 90-100 kg gelirler. Corriedale koyunları, Birleşik Amerika ve özellikle Arjantin gibi uzak ülkelere götürülmüş ve kolay adapte olarak yayılmıştır. Deniz aşırı koyun eti ticaretinde bu ırkın önemli bir yeri vardır. Corriedale ırkı verim kapasitesi bakımından rakipsiz olup, birim kilogram vücut ağırlığına karşılık, diğer mera tipi koyun ırklarına nazaran, en yüksek kuzu ve yapağı verimi üretirler. Bu ırkta, yüz, kulaklar ve ayaklar beyaz kıllarla örtülüdür. Bazen siyah lekeler bulunabilir ve kahverengi lekeler kusur olarak kabul edilir. Her iki cinsiyet de boynuzsuzdur. Bazen koçlarda boynuz yumruları görülebilir. Ana koyunlar döl verimi ve süt verimi bakımından iyi kabul edilirler. Sürü halinde güdülmeye uygundurlar. Birleşik Amerikada koyun yetiştiriciliği tarımın önemli bir koludur. Eskiden merinos yetiştiriciliğine fazla değer verildiği halde son yıllarda merinoslar tek taraflı verimlerinden dolayı yavaş yavaş gözden düşmekte. bunların yerine yapağı-et tipi koyun yetiştirmeye önem verilmektedir. Bu yolda yapıları çalışmalar sonunda Birleşik Amerikada Columbia ve Targhee ırkları meydana getirilmiştir. Amerikada süt tipi koyunculuk yoktur. Son yıllarda Birleşik Amerikada koyun sayısında önemli azalma olmaktadır. Bu durum tarımın yapısında meydana gelen değişmeye ve koyun ürünlerinin fiyatlarına bağlanabilir. |
COTSWOLD En eski elçi ırklardan biridir. Yapı ve özellikleri bakımından Lincoln ve Leicesterlere benzer. Bu koyunlara ıslah amacıyla Leicester kanı katılmıştır. Yapağısı çok kaba. 44S - 46S (E) sortimanında olup kırkım ağırlığı 4-6 kg.dır. Canlı ağırlık koyunlarda 80-100 kg koçlarda 120 - 135 kg kadardır. Derisi kıvrımlıdır ve bu kıvrımlar üzerinde yün vardır. Yüz kısmında kahkül şeklinde yapağı bulunur. Her tarafı beyaz renklidir. Koyun ve koçları boynuzsuzdur. |
DAĞLIÇ Dağlıç ülkedeki koyun ırkları arasında sayıca 3. sırayı alan bir koyun ırkıdır. En yoğun olarak yetiştirildiği iller Afyon , Eskişehir ,Kütahya , Uşak , Burdur , Isparta , Bilecik ve Bolu illeridir. Daha az yoğun olarak Aydın , Muğla , Denizli , Manisa , İzmir ve Konya illerinde yetiştirilir. Fenotipik özellikler: Dağlıç yağlı kuyruklu bir ırktır. Akkaraman`in kuyruğundan kuyruğu biraz daha küçüktür. Dağlıç kuyruğunda Akkaraman kuyruğunda görülen "S" şeklinde kıvrım yoktur. Kuyruğun ucundaki ince kısım doğrudan doğruya aşağıya sarkar. Kuyruk kalp şeklinde olup üst yüzeyinde median bir oluk vardır. Renk beyazdır. Ağız etrafında veya bezende göz etrafında ve ayaklarda siyah lekeler görülebilir. Koçların %95 inde kuvvetli spiral boynuzlar vardır. Koyunlar boynuzsuzdur. Yapağı kaba ve karışık tiptedir.; Fakat daha parlaktır.. Yapağı akkaraman yapağısından daha ince , Kıvırcık yapağısından daha kabadır. Dağlıç yapağısı halı dokumasında en çok tercih edilen yapağıdır. Koyunlarda ortalama cidago yüksekliği 60-62 cm dir. Verim Canlı ağırlık : 35-40 kg Laktasyon süt verimi : 40-50 kg Laktasyon süresi : 130 -140 gün İkiz doğum oranı : %1-2 Kirli Yapağı verimi : 1.8 - 2.3 kg Lüle uzunluğu : 12 - 18 cm Elyaf çapı : 28-33 mikron Temiz yapağı oranı : %68 - 70 |
DOĞU FRIZ Bu koyun ırkına Marş koyunu adı da verilir. Almanyanın kuzey kısımlarında Marş adı verilen kuvvetli toprak ve bol otlu kıyı bölgelerinde yetiştirilir ve bu bakımdan nemli serin deniz iklimine uymuş bir ırk olarak kabul edilir. Kurak ve Soğuk yayla iklimine karşı belirli derecede duyarlı olduklarından, arzu edildiği halde, yayılma alanları pek fazla genişliyememiştir. Doğu Friz koyunu, kısa kuyruklu koyunlar grubuna girer. En önemli ırk özellikleri bol süt vermesi ve bir batında fazla kuzu doğurmasıdır. Geniş sürü hayvanı değildir. Çoğunlukla 3-5 ve bazen de 8 - 10 başlık ev sürüleri halinde beslenirler. Et verimi ve et kalitesi iyidir. Yapağısı orta kalite ve kuvvetli yapağı sayılır. Doğu Friz koyunlarının vücudu ve başı beyaz renklidir. Bazen başta siyah ve kahverengi lekeler bulunur. Baş profili koçbaştır. Kulakları uzunca ve yatay durumdadır. Yüksek bacaklı, nispeten ince kemik yapılı olan Doğu Friz, koyunlarında karın iyi gelişmiş, göğüs yeter uzunluktadır. Kas gelişimi etçi ırklarda olduğu gibi iyi değildir. Konstitüsyonu süt tipine uygundur. Kuyruk kısa ve üzeri sert kıllarla örtülüdür. Oldukça iri hayvanlardır. Canlı ağırlık. koyunlarda 80 - 90 kg. koçlarda 100-120 kg.dır. Doğu Friz koyunu nispeten erken gelişir ve döl verme kabiliyeti yüksektir. İkiz kuzulama olağandır ve oranı çok yüksektir. Üçüz, dördüz ve beşiz doğuranlar da vardır. Süt verimleri, bakım ve besleme, yetiştirmenin teknik düzeyine göre değişmekle birlikle ortalama 500 kg.dır. Kimi rekortmen koyunlarda 1000-1400 kg süt verimi görülmüştür. Elden yoğun yemleme yapıldığında bir çeşit süt ineği gibi yetiştirilmektedir. Ayrıca bütün yıl otlakça dolaştırılırlar. Yapağı verimleri ortalama 3-5 kg. kadar olup, sortiman 48S (D) kabul edilir. Doğu Friz koyunları son yıllarda kimi Akdeniz. ülkelerine götürülmüş ve üzerinde adaptasyon denemeleri yürütülmeye başlanmıştır. Türkiyeye başlangıçta küçük partiler halinde bir miktar Doğu Friz koyunu getirilmiş, ancak bunların saf yetiştirilmesinde başarı sağlanamamıştır. Daha sonra bu ırktan ıslah amacıyla yararlanılması düşünülmüş ve Tahirova Tarım lşletmesinde Kıvırcıklarla bir melezleme çalışmasına başlanılmıştır. Ege Universitesi Ziraat Fakültesince yürütülen ilk çalışmada elde edilen sonuçlara göre Doğu Friz ile Kıvırcık arasında melezlemede tam bir uyum vardır ve birinci geriye melez aşamasında döllerin kendi aralarında çiftleştirilmeleri ve seleksiyonuyla elde edilen tiplerin Güney Marmara koşullarında yaşayıp çoğalabileceği görülmüştür. Tahirova adı verilen bu tip, koyun yetiştiricileri arasında büyük ilgi görmüştür, dahası başka yeni koyun tiplerin oluşturulmasında da rol oynamaktadır. |
DORSETHORN Beyaz başlı bir ırk olmakla beraber , kısa yapağılı ve boynuzlu olması ve yapağısının kaliteli olmasıyla beyaz başlı uzun yapağılı koyunlardan ayrılır. Et verimi özellikleri bakımından iyi gelişmiştir. En önemli özelliği yılın her zamanında tohumlanabilmesidir. İngiltere'deki diğer koyun ırkları eylül-kasım döneminde tohumlanabildikleri halde Dorset Horn koyunları nisan-aralık arası tohumlanabilir. Nisan da tohumlanan koyunlardan eylülde kuzular doğar ve yılbaşı sırasında kesim ağırlığına ulaşır. Mevsim dışı elde edilen bu kuzular daha pahalıya satılır. Canlı ağırlık : 70 kg Yapağı verimi : 3 kgBir batında kuzu sayısı : 1.5 İngiltere dışında , Kuzey Amerika , Güney Afrika , Avustralya ve Yeni Zelanda da yetiştirilmektedir |
DORSETDOWN Dorsetdown ırkı Hampshire ırkından köken almıştır. Etçilik karakterleri iyi gelişmiş yapağı orta incelikte ve bir örnektir. Hampshire ırkına göre daha küçük yapılı ve kısa bacaklıdır. İngiltere , Avustralya , Yeni Zelanda , ABD ve Güney Afrika da yetiştirilir. Canlı ağırlık : 70 kg Yapağı verimi : 2.5 kgBir batında kuzu sayısı : 1.3 |
HAMPSHİRE İri yapılı ve etçilik yapısı iyi gelişmiş koyun ırkıdır. Yüz ve ayaklar koyu kahverengi dir.Yapağı orta incelikte olup örgü ve flanel kumaş yapımında kullanılır.Bu ırk Amerika ülkeleri , Güney Afrika , Yeni Zelanda , Avustralya , Rusya ve birçok Avrupa ülkesinde yetiştirilir. Canlı ağırlık : 80kg Yapağı verimi : 2.5 kg Bir batında kuzu sayısı : 1.4 |
HEMŞİN Karadeniz kıyıları ile Kuzey Doğu Bölgelerimizde ve özellikle Artvin havalesinde yetiştirilen bölgesel bir koyun tipidir. Kuyruk dibi yağlı olup aşağıya doğru uzayan yağsız bir uç kısmı vardır. Renk çoğunlukla kahverengi olur. Ancak siyah ve açık renkler de görülebilir. Yapağıları kaba-karışık cüsseleri karaman gibi, etleri orta ve süt verimleri de azdır. |
HERİK Amasya, Sivas, Çorum ve kısmen Samsun, Trabzon ve Rize bölgelerinde yetiştirilen bu koyun kuyruk yapısı bakımından Dağlıçı andırır ve fazla önemli olmayan bir bölgesel tiptir. Kimi kaynakçada bu koyuna Amasya Heriği de denilmektedir. Kimi bölgelerde halk arasında yanlış olarak, kuyruk yapısı nedeniyle. Dağlıç olması gereken koyunlara da Herik denmektedir. Halbuki bunların kuyruğu Dağlıçtan farklıdır. Dağlıçta kuyruğun esas yağlı kısmı, arkadan bakılınca uzun ve oval şekle yakın ve yassıdır. Kuyruğun aşağıdaki uç kısmı ise yağsızdır ve kuyruk ortasında oyukluk (mizabe) vardır. Herik koyunlarında ise kuyruğun yağı yukarıda geniştir ve aşağıya doğru indikçe daralır. Kuyruk ucunda birden bire yağsızlaşan sivri kısım yoktur, yağ kitlesi kuyruk ucuna doğru olarak daralmaya devam eder. |
IL DE FRANCE Fransanın en yaygın ırkıdır. İri yapılı hayvanlar olup, koçları 130 kg, anaç koyunlar 65-75 kg arasındadır. Geniş ve derin formunu iyi bir kaslanma tamamlar. Özellikle buttaki kaslanma dikkati çeker. Irk, ağıl koyunculuğuna uygundur, vücut beyaz renkli olup, anaçlarda kırkım ağırlığı 4-5 kgdır. Bu miktar yapağı et tipleri için idealdir. Yapağı randımanı % 45-50 olması yanında inceliği B-B/C, 58-60 S ve iyi bir kıvrım özelliği gösterir. Lüle Uzunluğu 7 - 8 cm.dir. Deride kıvrım yoktur. Erken gelişme özelliğinden dolayı, ilk defa 10-12 aylık iken damızlıkta kullanılırlar. Kasaplık kuzular 100 günde % 55 - 60 randımanla 17 - 20 kg. karkas verirler. Döl verimi sonbahar kuzulamasında % 125 140, ilkbahar kuzulamasında %150dir. Son yıllarda Türkiye, İsviçre, Polonya, Maracistan, Bulgaristan, İtalya, Yugoslavya, Kuzey Afrika, Güney Amerika dahil olmak üzere 20nin üzerinde ülkeye ihraç edilmiştir. Fransada Paris çevresinde, Brie, Beauce, Soissonnais ve Gatinais bölgelerinde yetiştirilmektedir. |
GOKCEADA(IMROZ) Bu ırk gökçe adadan başka Çanakkale`,de yetiştirilir. Sayılarının tahminen 70.000 dolayındadır. Fenotipik Özellikleri: Vücudu beyaz renktedir. Ancak ağız ve gözlerinin etrafı siyah renktedir. Kulaklarda ve nadiren ayak uçlarında siyah lekeler vardır. Kuyruk ve yağsız ince ve uzundur; normal olarak Tarsus ekleminin altına kadar uzanır.Koçlarda yanlara kadar uzanan kuvvetli spiral boynuzlar vardır. koyunlar boynuzsuzdur. Yapağı çok kaba olup , karışık yapağı tipindedir. Yapağı lüleleri çok uzun olduğundan çoğu sürülerde yılda 2 kırkım yapılır.Küçük yapılı ırktır. Ortalama cidago yüksekliği 61-62 cm kadardır. : Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzey Canlı ağırlık : 35-40 kg Laktasyon süt verimi : 70-100kg Laktasyon süresi : 150-170 gün İkiz doğum oranı : %15-25 Kirli Yapağı verimi : 1.6-2kg Lüle uzunluğu : 26-30 cm Elyaf çapı : 35-40 mikron Temiz yapağı oranı : %65-70 Kombine verimli bir yerli ırkı olmakla beraber süt verimi diğer verimlere göre daha iyi gelişmiştir. İyi bakılıp beslenen İmroz sürülerinde ortalama süt verimi 185 kg dır. |
IVESI İvesi Suriye , Lübnan Irak ,Türkiye ,İsrail, Ürdün`ün tipik ırkıdır. Bu ırka Arap koyunu da denir. Türkiye`de Gaziantep , Şanlıurfa, Mardin illerinde yetiştirilir. Ayrıca Hatay ve Adana illerinde bulunur. Bu ırk Türkiye'de`ki toplam koyun popülasyonun %3,9 unu oluşturur. |
KAMA KUYRUK Kama kuyruk verimleri ve Fenotipik özellikleri bakımından Kıvırcık ırkına benzer . Fakat kuyruk yapısı farklıdır. Kuyruğun dip kısmından başlayıp uç kısmına doğru gittikçe azalan bir yağ birikimi vardır. Yapısı koni görünümündedir. Kama kuyruk koyunlarının Kıvırcık koçları ile Dağlıç koyunları arasında yapılan melezlemelerden elde edildiği kabul edilir.En çok Balıkesir ve İzmir illerinde az da olsa Bursa ve Çanakkale`de bulunur. |
KARACABEY MERİNOSU Bu Türk merinos tipi Alman Et Merinosu koçlarıyla yerli Kıvırcık koyunların arasında Karacabey Harasında yapılan melezleme çalışmaları ile elde edilmiştir. Karacabey Harasında elde edilen ileri derecede melez koçlar ve koyunlar sonradan , yapağı verimi özellikleri ve büyüme yönünden seleksiyona tutularak , kendi aralarında yetiştirilmeye devam edilmiş ve böylece Karacabey Merinos u adı verilen ilk Türk Merinos tipi geliştirilmiştir. Fenotipik Özellikleri: Karacabey Merinosunda renk tamamen beyazdır. Vücudun herhangi bir yerinde renkli lekeler görülmez. Kuyruk yağsız , ince ve uzundur. Koçların %10-15 inde boynuz vardır. Koyunlar boynuzsuzdur. Yapağı elyafı incedir. Gömlekte üst ve alt kıllar şeklinde bir ayrım görülmez . Gölek bir örnek elyaftan oluşur. Elyaf sık kıvrımlıdır. Bacakların üst kısmı karın altı ve başın yüz kısmı dışında kalan kısmında yapağı ile örtülüdür. Yerli ırklardan daha iri cüsselidir. Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzey Canlı ağırlık : 50-55 kg Laktasyon süt verimi : 50-70 kg Laktasyon süresi : 130 -140 gün İkiz doğum oranı : %10-25 Kirli Yapağı verimi : 3.2 -3.4 kg Lüle uzunluğu : 6.5-7 cm Elyaf çapı : 21-23 mikron Temiz yapağı oranı : %48-54 Yapağı ve et verimleri yönünden kombine verimli bir ırktır. Karacabey Merinosu canlı ağırlık , yapağı verimi , yapağı kalitesi ve kuzlarda büyüme hızı bakımından kök aldığı Kıvırcık koyunlarına üstündür. Aynı zamanda yüksek bir yaşama gücüne sahiptir. Çoğu yerli koyun ırklarının aksine , koyunları yılın 9-10 ayında yani uzun bir süre boyunca östrüst gösterir. Yılın herhangi bir mevsiminde tohumlanabilir. Bu özellikleri nedeniyle bu koyunlardan 2 yılda 3 ve hatta yılda 2 defa kuzu ürünü alınabilir. |
KARAGÜL Karagül daha çok Afganistan, İran ve Rusya`da yetişen bir koyun ırkıdır. Orijini Özbekistan `dır. Adını Buhara Şehri yakınlarındaki Karakul şehrinden aldığı kabul edilir Bu ırk et ,süt ve yapağı verimleri yönünden kombine ırk olmakla beraber Rusya `da yetiştirme amacı kuzularından elde edilen "astragan" denilen kürküdür. Bu ülkelerde kuzular damızlıklar hariç doğumdan hemen sonra kesilir. bu kuzu kürkleri çoğunlukla siyah olup gri , kahverengi , bej hatta beyaz kürk veren kuzulardır.Türkiye `ye karagül 1929 yılında Rusya`dan getirilmiştir. Şu anda Ankara Lala han , Tokat Kaz ova tarım işletmelerinde yetiştirilmektedir. Fenotipik özellikler: Kuzular doğumda genellikle siyah rengindedir. Ergin koyunlarda baş ve bacaklar siyah rengindedir. Karagül yağlı kuyruklu bir koyun ırkıdır be kuyruk yapısı akkaramana benzer. Koçların %70-80 kadarı boynuzludur. Koyunlar genellikle boynuzsuzdur ancak %30 -40 kadarında küçük boynuz bulunabilir. Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzey Canlı ağırlık : 38-42 kg Laktasyon süt verimi : 55-60kg Laktasyon süresi : 130-140 gün İkiz doğum oranı : %8-15 |
KARAYAKA Karayaka ırkı koyunlar Karadeniz kıyı şeridinde ve özellikle Ordu , Giresun , Samsun , Sinop ve Tokat illerinde yetiştirilir. Türkiye koyun popülasyonun %3.5`unu bu koyunlar oluşturur. Vücut normal olarak beyaz renklidir. Ancak %10 oranında tamamen siyah veya tamamen Kahverengi hayvanlara da rastlanabilir: Vücudu beyaz renkli koyunlar iki tipte olabilir. Bu iki tip "Çakrak ve Karagöz " olarak bilinir. Çakrak da vücut beyaz , baş , kulaklar , ayaklar ve kuyruk siyahtır. Sayıca daha fazla olan Karagözde ise ; Vücut beyaz olup ağız ve gözler etrafında ve ayaklar üzerinde siyah renkli kısımlar vardır. Kuyruk ince ve uzundur. Nadiren kuyruk dibinde ince bir yağ birikimi olur. Koçlarda kalın ve kuvvetli spiral boynuzlar vardır. Koyunlar boynuzsuzdur. Yerler ırklar arasında en kaba yapağılı ırk karayakadır. Yapağısı yatak yapımına elverişlidir. ; Çünkü , yapağı elyafının elastikiyeti çok iyidir. yapağı göleği çok değişik yapıda elyaftan oluşur. Bu ırkta yapağı uzunluğu çok fazla olduğundan çoğu sürülerde yılda 2 kırkım yapılır. Başın üst kısmında alına doğru uzanan bir tutan yapağı vardır ki , buna "Hotoz" denir. Karayaka küçük cüsseli bir koyun ırkıdır. Koyunlarda ortalama cidago yüksekliği 60-62 cm dır. Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzeyCanlı ağırlık : 35-40 kgLaktasyon süt verimi : 40-45 kgLaktasyon süresi : 130 -140 günİkiz doğum oranı : %4-8 Ülkedeki koyun ırkları arasında Karayaka süt verimi en düşük olan ırktır. Buna karşılık et kalitesi oldukça iyidir. Et kalitesi bakımından Kıvırcık tan sonra 2. sırayı alır. |
KIVIRCIK Kıvırcık Türkiye , Bulgaristan ve Yunanistan'da yetiştirilen koyun ırkıdır. Yunanistan'da bu ırk Thraki adı ile bilinir. Bu ırk Türkiye'nin Trakya bölgesinin başlıca koyun ırkıdır. Ayrıca Marmara'nın güney ve Doğusundaki illerde ve Ege bölgesinin bazı illerinde yetiştirilir. Türkiye'deki toplam koyun varlığının %6.4 ünü bu koyun ırkı oluşturur. Kıvırcıkta Bütün vücut beyazdır. Nadiren baş ve ayaklarda Siyah lekeler taşıyan hayvanlara da rastlanır. Beyaz renkli kıvırcık Belçika kıvırcığı olarak da bilinir. Beyaz renkli kıvırcık sürülerinde bazen kahverengi veya siyah renkli koyunlara da rastlanır. Bunlar kıvırcığın daha çok Bulgaristan'da Bulunan renkli varyetesinin ( Karnobat ) kalıntılarıdır. Bir zamanlar Trakya'da yetiştirilen bu Karnobat sürüler bugün artık mevcut değildir. Kıvırcık ırkında kuyruk uzun ve incedir.ve normal olarak , Tarsus ekleminin hizasına kadar uzanır. Saf kıvırcık koyunlarında kuyrukta yağ depolanması görülmez. Koçlarda yanlara doğru uzanan spiral boynuzlar vardır. Koyunlarda normal olarak boynuz bulunmaz. Kulaklar nispi olarak kısadır ve horizontal bir durumdadır. Yapağı halı yapağısı tipinde olmakla beraber , Diğer yerli ırkların yapağılarından daha kalitelidir. Genç hayvanlardan elde edilen yapağı kumaş dokumasında kullanılabilir. Kıvırcık orta irilikte bir ırktır. Cidago yüksekliği koyunların ortalama 64 -66 cm kadardır. Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzeyCanlı ağırlık : 40-42 kgLaktasyon süt verimi : 60 - 90 kgLaktasyon süresi : 140-180 günİkiz doğum oranı : %10-20 Kıvırcık ırkı et kalitesi yönünden ülkedeki koyun ırkları arasında ilk sırayı alır. Kuzuları sütten kesildikten sonra besiye alındıklarında hızlı bir gelişme gösterir. Et ve süt verimleri oldukça iyi gelişmiştir. |
LACAUNE Fransız koyun ırkları içinde birkaç tanesi tipik sütçü koyundur ve bunlar üzerinde ıslah çalışmaları çok dikkatli bir şekilde yürütülmektedir. Fransız süt koyunları içinde eskiden beri kaynakçaya geçmiş olan Larzac ile son yıllarda büyük ilgi toplayan Lacaune koyunları en önemli olanlarıdır. Lacaune koyun ırkı, Fransadaki yerli koyunlarla Kuzey Afrika kökenli Barbarin koyununun melezlenmesinden elde edilmiştir. Yüksek yapılı ve hafif koçbaşlıdır. Canlı ağırlık 45-55 kg.dır. Beyaz vücutlu fakat kimi yerlerinde siyah lekeler de bulunan bu koyunların yapağıları düşük kalitelidir. Seleksiyon yolu ile vücudun yapağı ile örtülme derecesi arttırılabilmektedir. Yapağı kırkım ağırlığı 1 - 1.5 kg.dır. Kuvvetli otlakların bulunduğu Aveyron bölgesinde geniş ölçüde Lacaune koyunu yetiştirilir ve bu bölge peynirciliği ile meşhurdur. Körpe kuzular 5 - 6 haftalık iken canlı ağırlıkları ancak 8 - 10 kg.a ulaşır ve büyük bir kısmı bu çağda kasaba gönderilir. Bu süt kuzuları Akdeniz çevresinde çok makbul tutulur ve yüksek fiyatla satılır. Kuzuları böylece uzaklaştırılan ana koyunlardan elde edilen süt peynirhanelere satılır ve yetiştiriciye önemli gelir sağlar. Bugün Fransada koyun sütünden 200 çeşit peynir üretilmektedir. Bu üretilen peynirlerin satış fiyatı oldukça yüksek olduğundan süt koyunu yetiştiren çiftçiler geçimlerini rahatça sağlayabilmektedir. |
LANGHE Akdeniz çevresinde yetiştirilen yüz milyondan fazla koyunda yetiştirme amacı ve başlıca verim yönü süttür. Yapağı ve et daima ikinci planda gelir. Süt verimi, yetiştirmenin başlıca amacı olmasına karşın, içlerinde hakiki süt koyunu olarak geliştirilmiş olanları sayılacak kadar azdır. Süt verim denetimleri ve süt yönünde ciddi damızlık seçimi sınırlı bir iki ırkta uygulanmakta, diğerleri üçlü verim amacı ile (triple purpose) yetiştirilmektedir. Sütçü tipler içinde en önemli olarak Langhe ve Sardunya koyunların sayabiliriz. Bunlar dan Langhe koyunu üzerinde daha fazla ıslah çalışmaları yapılmıştır. Langhe ya da Lange adı Kuzey İtalyada Piedmontun Cuneo bölgesinin doğu kısımlarındaki arızalı bölgeye verilir. Bu bölgede yetiştirilen koyun da Langhe adını almıştır. İtalyanın bu kısmında, koyun yetiştiriciliğin en önemli olduğu yerlerde, tepelerin çoğunluğu 500 - 700 metre yüksekliktedir. İklim değişiktir, kışın vadiler ılıman ancak tepeler soğuktur. Yazın tepeler serin ve rüzgarlıdır. Yağmur az toprak kısmen çorak ve özellikle yazın su kıtlığı çekilmesi bölgenin karakteristik özellikleridir. Bu bölgede endüstri yoktur. Halkın başlıca uğraşı tarımdır. İşletmeler çoğunlukla küçük aile işletmeleridir ve başlıca üretimleri bağ-bahçe ürünleridir. Yem üretimi az olduğundan hayvan sayısı sınırlıdır. Arazi çalılık ve taşlık olduğundan sığır yetiştiriciliğinden daha çok koyunculuğa elverişlidir. Bu nedenle bölge halkının başlıca gelir kaynağını koyunculuk oluşturmaktadır. Langhe ırkı Massonun Alp ırkları diye tanımlanan sarkık kulaklı grup içine girer. Genel olarak kaba yapağılı İspanya ve Güney Fransa koyunlarına benzer. Oldukça iri yapılı olan bu ırkta cidago yüksekliği ortalama 74 cm.dir. İnce kemikli ve süt tipine uygun konstitüsyonlu Langhe koyunlarında profil koç başlı olup boynuz yoktur. Vücudu beyaz yapağısı kaba ve uzundur. Langhe ırkı Italyanın en iyi süt koyunudur. Bir laktasyonda % 6.5 yağlı ve % 5.5 proteinli ortalama 200 - 300 kg süt verirler. İtalyada koyun sütü yüksek ekonomik kıymeti olan bir üründür ve peynir endüstrisinin en önemli maddesidir. Bu sütlerden Rabiola denilen 400 - 600 g lık yumuşak bir peynir yapılır ve 10 - 15 gün sonra taze olarak tüketilir. Bu peynir yalnız Piedmont da değil, bütün İtalyan ve Fransız Rivierasında meşhurdur. Ayrıca İtalyada koyun sütünde fermantasyonlu diğer peynirler de yapılır ve yüksek fiyatla satılır. Langhe ırkının körpe iken kesilen süt kuzuları meşhurdur. Yapağı verimi en az önemli olan verimidir. Kırkım ağırlığı 2 kg kadardır. Yapağı ancak yatak yorgan yapılır. Langhe koyunları, aile işletmelerinde yetiştirilen ve genel olarak 3 - 5 baş beslenen bir ev koyunudur. Bir işletmedeki koyun sayısı nadiren l5e kadar çıkar. Mevsimlik göç Langhe koyunculuğunda yoktur. Yetiştirme işleri Tarım Bakanlığının kontrol ettiği Çekirdek (Nukleus) denilen ünitelere bağlanmıştır. Yetiştiriciler koç katım zamanı koyunlarını koç besleyicisi denilen ve elinde yüksek değerli damızlık koçlar bulunduran şahıslara verir ve ücret karşılığında aşım yaptırırlar. Kadınlar ve çocuklar bahçe kenarlarında. yol boylarında ve çalılıklar arasında az sayıdaki koyunları otlatmaya çalışırlar. Mevcut çayırlara. hasattan sonra anızlara ve bağ arasına da koyun sokulur. Kış aylarında koyunlar kapalı yerlerde barındırılarak bağ artıkları ot ve saman ile beslenirler. Biraz daha düzenli yetiştiriciler ayrıca kesif yem de verirler. Langhe koyunlarında döl verimi oldukça yüksektir. Genel olarak ikizlik çok görülür. Bir doğumda verdikleri en yüksek kuzu sayısı 3tür. Sürü ortalaması olarak kuzu yetimleri % 156 olarak hesaplanmıştır. Akdeniz Bölgesinde iklim koşullarına uymuş bu koyun ırkı üzerinde dünyanın başka ülkelerine götürülerek yetiştirme denemeleri geniş ölçüde yapılmamıştır. |
LEICESTER İngiltere'de uzun yapağılı yerli bir ırkın 18. yy ortalarında et verimi yönünden ıslah edilmesiyle elde edilmiştir. Robert BAKEWELL tarafından geliştirilen bu ırk ilk defa "Dishley" diye isimlendirilmiştir. Beyaz başlı uzun yapağılı diğer İngiliz etçi ırklarının geliştirilmesinde Leicester ırkı büyük rol oynamıştır. Cüsse iri , yapağı verimi yüksek , lüle uzunluğu fazladır ; Fakat yapağı kalitesi iyi değildir. Canlı ağırlık : 88 kg Yapağı verimi : 5 - 5.5 kgBir batında kuzu sayısı : 1.7 |
LINCOLN İngiltere'nin doğusundaki Lincoln eyaletinde yerli koyun ırklarının Leicester ırkı ile melezlemesi sonucu geliştirilmiştir. Et verimi yönünden iyi gelişmiştir. Yapağısı kaba olmakla beraber , miktarı çok fazladır. Beyaz başlı İngiliz et ırkları arasında lüleleri en uzun olanıdır. Lüleler parlak ve dalgalıdır. Canlı ağırlık : 75 kg Yapağı verimi : 5-6 kgBir batında kuzu sayısı : 1.2 Lincoln diğer koyun ırklarının cüssesini artırmak ve yeni koyun ırkları geliştirilmek üzere birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Yani Zelanda da Corriedale , Avustralya da Polwarth , ABD de Colombia ve Targhee ırklarının elde edilmesinde kullanılmıştır. |
MALYA Alman-Et Merinoslarının Akkaraman koyunlarıyla birleştirme (kombinasyon) melezlemesi yöntemiyle çiftleştirme oluşturulmuşlardır. Bu amaçla önce Merinos x Akkaraman birinci geriye melez döller (G1) elde edilmiştir. Bu G1 lerin dişileri vücut yapıları oldukça iri, yapağı ve döl verimi üstün Akkaraman koçlarına verilerek % 35-40 düzeyinde merinos genotipi taşıyan yarım yağlı kuyruklu Malya tipleri oluşturulmuştur. Dış yapı özellikleri : Vücut beyazdır, baş ve bacaklarda siyah lekeler bulunabilir. Kuyruk yarım yağlı kuyruk yapısındadır. Yapağı verim özellikleri bakımından Akkaramandan üstündur. Vücudu daha incedir. Canlı ağırlık ortalama 4550 kgdır. Verim özellileri : Doğumda kuzu sayısı 1.1Odur. Gelişme hızı Akkaraman üstündedir. Kirli yapağı verimi 2.42.8 kg arasında değişir. Yapağı inceliği 2628 mikrondur. Yayıldığı bölge : Orta Anadolu da Malıya Tarım İşletmesi nde elde edilmiştir. Bu bölgede Akkaramanların ıslahında kullanılmaktadır. |
MENEMEN İle de France koçları ile Tahirova koyunlarının melezlenmesiyle oluşturulmaktadır. Bu tipde hızlı gelişme özelliği ile de Francedan süt ve döl verimi düzeyi ve et kalitesi Tahirovadan sağlanmaktadır. Menemen tipi ortalama olarak %75lerde France + %25 Tahirova genotipi içermektedir. (Amaçlanan) Dış yapı özellikleri : Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Yağsız ince kuyrukludur. Etçi koyun görünümündedir . Bir başka deyişle iri bir baş, kısa kalın boyun, derin göğüs, geniş sırt, kalın ve kısa bacaklılık ve dolgun bir buta sahiptir. Koyunlar ve koçlar boynuzdur. Yapağı örtüsü bir örnek ve orta kalitedir. Amaçlanan) Verim özellikleri : Doğum başına kuzu sayısı 1.30-1 .50dir. Doğum ağırlığı 50-60 kgdır. Dördüncü ay ağırlığı 35-40 kgdır. Süt verimi 150 litre, laktasyon süresi 120 gündür. Yapağı verimi 4-5 kgdır. |
MORKARAMAN Morkaraman ırkı çoğu özellikleri bakımında Akkaraman ırkına benzerlikler gösterir. Hattan bazı yazarlar bu iki koyun ırkını karaman adı adı altında incelerler. Morkaraman ırkı Türkiye'nin kuzeydoğusundaki Kars , Erzurum , Ağrı , Muş , Bingöl , Van , Bitlis , Erzincan ve Elazığ illerinde yetiştirilir. Mor karaman ülkedeki koyun ırkları arasında sayıca 2. sırayı alır. Fenotipik özellikler: Mor karaman yağlı kuyruklu bir koyun ırkıdır. Kuyruğunun yağlı kısmı ile ince ucu Akkaramanda olduğu gibi bir "S" şekli gösterir. Yağlı kuyruk Akkaramandakinden daha büyüktür. Renk kahverengi veya kızın Kahverengidir. Renk, Baş , Boyun ve ayaklarda daha koyudur. Koyunlar ve koçlar genellikle boynuzsuzdur. Ancak koyunların %10`unda ve koçların %1 inde küçük boynuzlar bulunabilir. Kulaklar sarkık veya yarı sarkıktır. Yapağı kaba ve karışık yapağı karakterindedir (Halı yapağısı ) Baş , Boyun , Karın altı ve bacaklarda yapağı örtüsü yoktur. Morkaraman Akkaramandan daha iri yapılı bir koyundur. Cidago yüksekliği koyunlarda 66 - 68 cm dir. Verim özelliği ( Koyun ) :Ortalama düzey Canlı ağırlık :44-48 kg Laktasyon süt verimi :50-65 kg Laktasyon süresi : 140-150 gün İkiz doğum oranı : %4-8 Kirli Yapağı verimi : 1.2 - 1.5 kg Lüle uzunluğu : 10 -12 cm Elyaf çapı : 30 - 34 mikron Temiz yapağı oranı : %65 - 72 |
ÖDEMİŞ Batı Anadoluda Ödemiş çevresinde yetiştirilen büyük yağlı kuyruklu bir koyun tipi vardı. Üzerinde esaslı bir inceleme yapılmamış olmakla beraber bunun da diğer ırklardan farklı bir mahalli tip olduğu kabul edilebilir. Verimleri: Et : Et kalitesi düşüktür. Canlı ağırlık koyunlarda 40 - 50 kg, koçlarda 50 - 60 kgdır. Süt : Toplam sağdan süt 150 kga çıkabilmektedir. Yapağı : Kısa yapağılı olup, yapağı verimi 1-1.5 kgdır. Dış yapı özellikleri : Beyaz yapağı örtüsü içinde tek tek bazen küçük kümeler halinde siyah ve kahverengi kıllara rastlanmaktadır. Baş, kulak ve ayaklarında kahverengi lekeler vardır. Lekeleri siyah ve morumsu olanlar da vardır. Genel olarak koçlar boynuzlu, koyunlar içinde boynuzlu ve boynuzsuz olanlar görülmektedir. Uzun yağlı kuyrukludur. Genellikle bol süt verdiklerinden gelişmiş bir memeye sahiptirler. Memeler fazla sarkık olmayıp, meme uçları kalın, hafifçe yana dönüktür. |
ORTA ANADOLU MERİNOSU Bu Türk merinos tipi 1952 yılından itibaren Alman et merinosu koçlarıyla yerli Akkaraman koyunlar arasında Konya harasında yapılan melezleme çalışmalarıyla geliştirilmiştir. Bu birleşmelerden doğan erkek ve dişiler yapağı verimi ve büyüme hızı bakımından seleksiyona tabi tutularak kendi aralarında birleşmeye devam edilmiş ve böylece yeni bir Türk merinos tipi geliştirilmiştir.Orta Anadolu Merinosu %80 et merinosu ve %20 Akkaraman genotipi taşımaktadır. Bu merinos tipi , yüksek yapağı ve et verim kabiliyetini et merinosundan ve çevre şartlarına dayanıklılık ve uyum kabiliyetini Akkaraman ırkından almıştır. Bu merinos koyunları büyük çoğunlukla Ankara , Konya Eskişehir illerinde bulunmaktadır. Fenotipik Özellikleri: Orta Anadolu Merinosunda vücut tamamen beyaz renktedir. Kuyruk yağsız , ince ve uzundur.Koç ve koyunlarda genellikle boynuz bulunmaz. Cüsse , kök aldığı Akkaramandan ve yerli ırklarından daha iridir. Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzey Canlı ağırlık : 54-56kg Laktasyon süt verimi : 40-50kg Laktasyon süresi : 140-150 gün Bir batında kuzu sayısı : 1.45 Kirli Yapağı verimi : 3.6-3.8 kg Lüle uzunluğu : 7.5-8 cm Elyaf çapı : 21-23 mikron Temiz yapağı oranı : %54-58 |
OXFORD Siyah başlı İngiliz etçi ırkları arasında en iri olanıdır. Yapağısı diğerlerine göre daha kabadır. Avrupa ülkelerinde Kuzey ve Güney Amerika ülkelerinde İngiltere de yetiştirilmektedir. Verim özelliği ( Koyun ) :Ortalama düzey Canlı ağırlık : 90 kg Yapağı verimi : 23 kg Bir batında kuzu sayısı : 1.8 |
RAMBOUILLET İspanyadan Fransaya getirilen merinos koyunları kuvvetli topraklar üzerinde iyi bir yetiştirmeye ve iri vücut yapısına doğru devamlı bir seçmeye tabi tutuldu. Özellikle Paris yakınında Rambouıllet Devlet Çiftliğiind yapılan düzenli bir yetiştirme ile zamanla oldukça iri yeni bir merinos tipi ortaya çıktı. Bu yeni koyun tipine çiftliğin adına uyarak Rambouıllet koyunu denildi. Fransada bir taraftan koyun elinin çok sevilmesi, diğer taraftan da dokuma endüstrisinin uzun tarak yapağı istememesi, kısa zamanda Rambouıllet tipinin tutulmasını ve tanınmasını sağladı. Rambouıllet, daha önce yetiştirilen Elektoral ve Negrettiden daha iri ve ağır vücutlu, yüksek yapılı, uzun ve geniş vücutludur. Baş büyuk ve kısa olup, yapağı ile örtülüdür. Boyunda deri kıvrımları vardır. Kulaklar kısa ve ince yapılıdır. Ayaklar kısa ve kuvvetlidir. Koyunlar boynuzsuz, koçlar büyük kıvrımlı boynuzludur. Canlı ağırlık, koyunlarda 50-60 kg koçlarda 70-80 kg olup yapağı kırkım ağırlığı, koyunlarda 3-4 kg koçlarda 4-5 kgdır. Rambouıllet yetiştirmesinde birbirinden az çok farklı iki tip üzerinde durulmuştur. Birinci tip, ince ve kısa yapağı veren ve İspanyanın Negrettisine benzer bir görünüştedir. Bu tipte deri kıvrımlı, lüleler oldukça kapalı, karın ve ayaklar yünlü örtülü olup Merinos Plisse adını taşırlar. Yapağı sortimanı 56S (A-AA) arasındadır. İkinci tip. Merinos Non Plisse yada Merino Prekos (Erken Gelişen Merinos) adı ile anılmakta ve bu tipte yapağının ince olmasındarı çok kırkım ağırlığı üzerinde durulmakta ve seleksiyon bu yönde yapılmaktadır. Az kıvrımlı, uzun ve açık lüleli yapağı bu tipin en önemli özelliğidir. Bu tipte deri kıvrımı bulunmadığı gibi, baş, karın ve ayaklarda yapağı örtüsü azalmıştır. Bu tipin elde edilmesinde Britanya etçi koyunlarından Dişley kullanılmıştır. Böylece erken gelişen bir merinos tipi elde edilmiş bulunmaktadır. İngiliz etçilerinden kan katılarak meydana getirilen bu yeni merinos tipinde de biri orta, diğeri büyük olmak üzere iki ayrı tip geliştirilmiştir. Merinos Prekos bugün fazla yapağı ve fazla et veren bir koyun olarak tanınmıştır. Vücut ağırlığı Rambouılletden fazla farklı değildir. Almanyada ince yapağılı merinos yetiştirmesi yaygın durumda iken, Merinos Prekoslar buraya getirildi, nispeten kaba ve uzun yapağılı olan bu koyunlar önceleri yadırgandı, yetiştiriciler tarafından tutulmadı. Ancak daha sonraları ekonomik etmenlerinin zorlaması ile bu tip yavaş yavaş yayılmaya başladı. Son yıllarda tüm tarak yapağı merinoslarına yapağı et merinosu adı verilmekte ve bu tipe tam uymayanlar da bu tipe çevrilmektedir. Rambouıllet koyunları Fransada geliştirilip bir örnek bir ırk haline getirildikten sonra Almanyadan başka birçok Avrupa ülkelerine ve deniz aşırı ülkelere götürülmüş. hem saf yetiştirilmiş, hemde yerli koyun ırklarının ince yapağı yönünde ıslah edilmesi için melezlemede kullanılmıştır. |
RAMLIÇ Dağlıçın varolan koşullardaki yüksek yaşama gücü ile Rambouıllet ırkının iyi olan et ve yapağı verim özelliklerini birleştiren bir koyun tipidir. Ramlıç koyunu, % 65-70 Rambouillet + % 30-35 Dağlıç genotipi taşımaktadır. Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Kuyruk ince ve uzundur. Koyunlar boynuzsuzdur. Koçların ise yaklaşık % 50si boynuzludur. Vücut Dağlıça göre oldukça iyi ve etçi koyun görünümündedir. Yapağı örtüsü ince ve bir örnektir. Canlı ağırlık ortalaması 50 kg dır. İkizlik % 10 düzeyindedir. Kuzu doğum ağırlığı 4.0-4.5 kgdır. Dördüncü ay ağırlığı ortalama 30 kga erişir. Laktasyon süt verimi 70 kg civarındadır. Kirli yapağı verimi 3.0 kgdır. Sortimanı 60-64Sdır. Lüle uzunluğu 7.0 cm.dir. |
ROMANOV Romanov koyunlarının ilk örneklerinin anaçları 18 - 20 kg iken bugün 50 kgdır. Rusyanın önemli koyun ırkıdır. Döl verimi ve post kalitesine göre kaba yapağılı Kuzey Rusya koyunlarmdan seleksiyonla elde edilmiştir. Bugün Rusyanın 30 ayrı bölgesinde yetiştirilmektedir. Romanov koyunları, Kuzey Rusyanın iklim ve besleme koşullarına iyi uymuşlardır. Soğuğa ve sıcaklık değişikliklerine dayanıklıdır. Uzun bacaklı olmalarına karşılık küçük yapılı ve ince uzun kuyrukludur. Koçlarda canlı ağırlık 55 - 80 kg koyunlarda 45 50 kg En önemli verim özelliği, döl verimi ile kaliteli post üretimidir. Dö1 verimi %200-250dir. İyi sürülerde 100 ana koyundan 350 yavru alınabilmektedir. Yıl içinde uzun süre kızgınlık isteği gösterdiklerinden yılda iki kuzulama elde edilebilir. Çok kalite sıcak ve hafif bir post üretirler. Beyaz ikin il kıllar, siyah birincil kıllardan uzun olduğundan post maviye yakın bir renk gösterir. Süt verimi de yüksektir. 100 günlük laktasyon döneminde 140-150 kgdır. Yılda iki kuzulama post üretimi amacı ile uygulanmaktadır. Laktasyon bu yüzden kısa tutulmakta, fakat koyunlar sağılmaktadır. Rekor hayvanlardan 200 - 250 kg süt elde edilebilmektedir. Günümüzde, Avrupanın birçok ülkesinde melezleme yolu ile Romanov koyunlarından yararlanılmaktadır. Bu şekilde kimi ırkların döl verimlerinin arttırılmasına çalışılmaktadır. |
ROMNEY İngilterede Romney Marş bölgesinin yerli koyunlarından olup yavaş gelişir. Kaba yapağılı fakat sağlam yapılıdır. 19. yüzyılın başlangıcında bunlara Leicester kanı katılarak ve yavrularında dikkatli bir seleksiyon uygulanarak ıslah edilmelerine çalışılmıştır. Diğer uzun yapağılı et koyunlarına oranla daha kısa ayakla ve küçük yapılıdır. Ergin koyunlar 70-80 kg koçlar 90-100 kg gelirler. Besi kabiliyetleri iyi olup yılda 4-5 kg kaba yapağı verirler. |
SAKIZ Bu ırk ismini Ege denizinde ki sakız adasından almıştır. İzmir , Antalya ve bazı yunan adalarında da yetiştirilir. Fenotipik Özellikleri: Vücudu beyaz renktedir. Ağız ve gözler etrafında , kulaklar ve ayaklar üzerinde siyah lekeler veya küçük benekler görülür. Kuyruk uzundur ve dip kısmında üçgen şeklinde bir yağ birikimi vardır. Koçlarda spiral şekilde kuvvetli boynuzlar bulunur. Koyunlar genellikle boynuzsuzdur. Yapağı kaba ve karışık yapağı tipindedir ancak Akkaramanın yapağısından incedir. Yerli ırklar arasında en yüksek yapılı olanıdır. Vücut nispi olarak dardır. Kemikler incedir memeler iyi gelişmiştir. Ortalama cidago yüksekliği koyunlarda 70 cm kadardır. Verim özelliği ( Koyun ) : Ortalama düzeyCanlı ağırlık : 40-45 kg Laktasyon süt verimi : 120-180kgLaktasyon süresi : 160-180 gün Sakız ırkı yüksek bir süt verimine ve çok iyi döl verimine sahiptir. İyi bakılıp beslendiğinden süt verimi 250 kg olabilmektedir.Doğum yapan 100 koyundan 170-230 adet kuzu alınır. İkiz ve üçüz doğuran koyunlar çoğunluktadır. Bir batında 5-6 ve hatta 7 kuzu doğurana rastlanmıştır. Sakız ırkının adaptasyon kabiliyeti iyi değildir. |
SHROPHIRE Shropshire konu Merkez-Batı İngilterede Shropshire ve Stafford bölgesinde meydana getirilmiştir. Bu bölgenin yerli koyunlarına Southdown, Leicester ve Cotswold koyunlarından kan katılarak yapılan ıslah çalışmalarında sıkı bir seleksiyon uygulanarak devam edilmiş ve bu koyun ırkı oluşturulmuştur. Shropshire koyunları et ve yapağı özelliklerini yeterli düzeyde aynı hayvan üzerinde toplayan bir ırk olarak kabul edilir. Ergin koyunlarda canlı ağırlık ortalama 55 - 80 kg koçlarda ise 80 - 115 kg. dır. İyi önekleri dolgun vücutlu ve bol etlidir. Bununla birlikte Southdown kadar tipik etçi sayılmaz ve onun kadar erken gelişmez. Yapağı kırkım ağırlığı 4 - 4.5 kg. olup, orta incelikte iyi kalite yapağı sayılır. Genel olarak 50S - 56S (B-C) sortimanında yapağı verirler. Yüz ve ayaklar aşırı derecede yapağı ile örtülüdür. Uzak ülkelere götürülmüş ve çoğunlukla melezleme amacıyla kullanılmıştır. |
SKOPELOS Ege Denizinde Skopelos adasında sadece belli bir bölgede yetiştirilen değerli sütçü bir koyun tipidir. Yunanistana ait bu adanın Glassa köyünde ve bu köyün çevresinde ılık iklimli küçük bir bölgede yetiştirilen Skopelos koyunu genel olarak beyaz renkli olup, göz ve ağız etrafında ve ayaklarda kırmızı lekeler bulunur. Yüz ve ayaklarda baş orta kulaklar uzun ve burun dış bükeydir. İnce kemik yapısına sahiptirler. Genel olarak koçları boynuzlu koyunları boynuzsuzdur. Meme iyi gelişmiş ve elastiki olup meme başları büyüktür. Yapağı orta kalın ve nispeten bir örnektir. Çabuk gelişen ve iyi süt emen kuzular 3 ayda 25 kga ulaşır. Etleri gevrek çok lezzetli ve yağlıdır, nispeten iri cüsseli olup, et verimleri iyidir. Skopelos adası koyunları, hakim ve beslemeye bağlı olarak 400 - 450 kg. süt verebilmektedirler. Erken kuzulama olur ve kuzular sütten kesildikten sonra 5-6 ay sağım yapılır. Laktasyonun başında günde 2.5 - 3.0 kg. süt veren koyunlar pek çoktur. Bu koyunun diğer bir özelliği de bir doğuruşta 3 -4 ve bazen 5 kuzu meydana getirmesidir. Bir doğumda 6-7 yavru veren koyunlara da rastlanmıştır. Ancak 4 yavrudan itibaren besleme güçlüğü başlar. Bu değerli koyun değişik çevre koşullarına karşı çok duyarlı olduğundan nereye götürülmüşse başarısızlığa uğramıştır. Hatta adanın kuzey kıyısında bile aynı sonucu vermemektedir. |
SÖNMEZ Sönmez tipi elde etmek üzere Sakız koç ve Tahirova koyun melezlenmekte, elde edilen melez döller ikinci aşamada Tahirova koçlarıyla çiftleştirilmektedir. Bu şekilde oluşturulan tip, %25 Sakız + %75 Tahirova genotipi içermektedir. Beyaz, lekesiz, yüksek ve sağlıklı bir vücut yapısına sahiptir. Koyunlar boynuzsuzdur, koçlarda küçük boynuzlulara rastlanabilir. Uzun ve geniş sırtlı dolgun ve yüksek sağrılıdır. İnce ve yağsız kuyrukludur. İri ve bezel meme yapısı vardır. Canlı ağırlık koyunlarda 60-65 kg koçlarda 90-100 kgdır. Doğumda kuzu sayısı 170- l80dir. Dördüncü ay canlı ağırlığı 35-40 kgdır. Laktasyon süresi 200-240 gündür. Laktasvon süt verimi ise 350-400 kg dır. Yapağı verimi 3-4 kg.dır. |
SOUTDOWN İlk geliştirilen etçi ırklardan birisidir. Irkın etçilik karakterleri , yemden yararlanma ve erken gelişme kabiliyeti en iyi olandır. yüz ve ayak uçları kahverengidir. cüssesi en küçük olandır. Gövdede ki et tabakası kalın ve sıkıdır. Etçi ırklar arasında yapağısı en kaliteli olandır. İngiltere , Yeni Zelanda , Avustralya ve ABD bu ırkın koçları döl verimi yüksek anaçlarla birleştirilmekte ve hızlı gelişen melez kesim kuzuları elde edilmektedir. Canlı ağırlık : 57 kg Yapağı verimi : 2.5 kgBir batında kuzu sayısı : 1.3 |
SUFFOLK Soutdown ırkı ile Norfolk ırklarının melezlenmesi ile geliştirilmiştir.En tanınmış etçi koyun ırklarından biridir. Orta incelikte , fakat bir örnek yapağılıdır. Bu yapağılar trikotaj , battaniye , tweed ve flanel kumaş yapımında kullanılır.Baş ve ayaklar siyah yapağı beyazdır.İngiltere, ABD , Yeni Zelanda ve Avustralya da melez kesim kuzularının elde edilmesi için bu ırkın koçları yaygın olarak kullanılır. Canlı ağırlık : 81 kg Yapağı verimi : 2.5-3 kg Bir batında kuzu sayısı : 1.5 |